Gå til hovudinnhald
Tilgjenge
ordbøkene.no, Bokmålsordboka og Nynorskordboka

Avansert søk

Vanleg søk
Søkjehjelp
Eitt treff

Nynorskordboka 62 oppslagsord

donna

substantiv hokjønn

Opphav

frå italiensk, av latin domina ‘(hus)frue’, femininum av dominus ‘herre’; jamfør don (1

Tyding og bruk

italiensk eller spansk tittel føre førenamn til kvinner;
jamfør don (1
Døme
  • donna Elvira
Artikkelside

domino 1

substantiv hankjønn

Opphav

frå italiensk ‘svart prestekappe’; av latin dominus ‘herre’

Tyding og bruk

maskeradekappe med hette og vide ermar
Artikkelside

dominere

dominera

verb

Opphav

av latin dominari, av dominus ‘herre’

Tyding og bruk

  1. vere herre over, rå over;
    vere særleg framståande, ha overtak eller overvekt
    Døme
    • stormakta dominerer over grannelanda
  2. gjere seg (for mykje) gjeldande
    Døme
    • bygget dominerer i landskapet;
    • norske varer dominerer på marknaden
Artikkelside

domene

substantiv inkjekjønn

Opphav

av fransk domaine ‘krongods’; opphavleg av latin dominus ‘herre’

Tyding og bruk

  1. felt som ein rår over;
    interesse- eller spesialområde
    Døme
    • stølsarbeid har vore kvinnenes domene
  2. avgrensa saks- eller bruksområde
    Døme
    • eit terminologisk domene
  3. administrativt delområde i datasystem eller datanettverk (til dømes nytta som del av internettadresse);
    jamfør domenenamn
  4. i somme land: landeigedom som staten eig;
Artikkelside

distingvert

adjektiv

Opphav

av distingvere

Tyding og bruk

Døme
  • ein eldre, distingvert herre
Artikkelside

despot

substantiv hankjønn

Opphav

frå gresk ‘(hus)herre’

Tyding og bruk

  1. (hard og vilkårleg) einevaldsstyrar;
  2. tyrannisk og sjølvrådig person
Artikkelside

derne 1

adverb

Opphav

norrønt þarna; av der og herre (2

Tyding og bruk

Døme
  • både herne og derne
Artikkelside

bukt

substantiv hokjønn

Opphav

frå lågtysk; samanheng med bøye (3

Tyding og bruk

  1. krok, krumming
    Døme
    • vegen gjekk i bukter og slyng
  2. ring av eit tau som er oppkveila;
    større lykkje av eit tau
  3. brei vik;
    jamfør havbukt
    Døme
    • kaia ligg inst i bukta

Faste uttrykk

  • bukta og begge endane
    overtaket
    • styret fekk bukta og begge endande;
    • han har bukta og begge endane i selskapet;
    • administrasjonen sat med bukta og begge endane
  • få bukt med
    vinne over;
    bli herre over
    • få bukt med kriminaliteten
Artikkelside

bordkavaler

substantiv hankjønn

Tyding og bruk

herre som ei dame har til bords
Artikkelside

borddame

substantiv hokjønn

Tyding og bruk

dame som ein herre har til bords
Artikkelside
Side 6 av 7