Gå til hovudinnhald
Tilgjenge
ordbøkene.no, Bokmålsordboka og Nynorskordboka

Avansert søk

Vanleg søk
Søkjehjelp
Eitt treff

Nynorskordboka 186 oppslagsord

NOK

symbol

Tyding og bruk

valutakode for norske kroner
Artikkelside

innvandrar

substantiv hankjønn

Tyding og bruk

person som har innvandra i eit land;
Døme
  • straumen av innvandrarar til Amerika;
  • mange av innvandrarane her i landet har vorte norske statsborgarar
Artikkelside

inntog

substantiv inkjekjønn

Opphav

av lågtysk intoch; jamfør tog

Tyding og bruk

  1. høgtideleg innmarsj
    Døme
    • sigerherren heldt inntog i byen
  2. i overført tyding: det å vise seg eller vekse fram
    Døme
    • no har sommaren for alvor gjort inntog;
    • juletreet var på inntog i norske heimar på 1800-talet
Artikkelside

inntektsoverføring

substantiv hokjønn

Tyding og bruk

overføring av inntekt, særleg frå staten til til dømes ei næring eller ein kommune
Døme
  • norske kommunar får store inntektsoverføringar frå staten kvart år
Artikkelside

instituere

instituera

verb

Opphav

frå latin ‘stille opp, byggje’

Tyding og bruk

få i stand;
Døme
  • Grunnlova instituerte òg noko nytt som braut med det gamle norske demokratiet
Artikkelside

instans

substantiv hankjønn

Opphav

gjennom tysk eller fransk; frå latin instantia ‘nærvære’

Tyding og bruk

  1. i jus: steg i rekkja av domstolar
    Døme
    • anke til ein høgare instans
  2. steg eller ledd, til dømes innan ein administrasjon
    Døme
    • instruks frå overordna instansar
  3. Døme
    • offisielle norske instansar;
    • ein offentleg instans

Faste uttrykk

  • i første instans
    i første omgang
  • i siste instans
    til sist;
    når alt kjem til alt
Artikkelside

mor Noreg

Tyding og bruk

Noreg og den norske nasjonen;
Sjå: mor
Artikkelside

mor

substantiv hokjønn

Opphav

norrønt móðir; jamfør moder

Tyding og bruk

  1. kvinne som har barn
    Døme
    • bli mor til tvillingar;
    • mor og dotter;
    • mora hennar Kari;
    • mor til Kari;
    • vere som ei mor for nokon;
    • mora mi;
    • ho mor er ikkje heime;
    • sjå, mor!
  2. dyr av hokjønn som har avkom
    Døme
    • andungane følgjer mora
  3. (gift) kvinne som styrer eit hushald eller liknande
  4. jamfør moder
    Døme
    • norskfaget er alle fags mor
  5. brukt som førsteledd i samansetningar: livmor;
    i ord som morkake, mormunn

Faste uttrykk

  • be for si sjuke mor
    be for seg sjølv under påskot av å tale for andre
  • inga kjære mor
    inga hjelp i å klage;
    inga bøn, ingen nåde
  • mor Noreg
    Noreg og den norske nasjonen
Artikkelside

hoppe etter Wirkola

Tyding og bruk

(etter den norske skihopparen Bjørn Wirkola) prøve seg mot eller følgje etter ein som er betre;
ikkje lykkast heilt;
Sjå: hoppe
Artikkelside

hoppe 2

hoppa

verb

Opphav

norrønt hoppa

Tyding og bruk

  1. ta sats og sprette i vêret med hjelp av føtene;
    Døme
    • hoppe i vêret;
    • hoppe over bekken;
    • hoppe ned frå steinen;
    • hoppe på sjøen;
    • hoppe høyde;
    • han har hoppa over 200 m på ski;
    • ungane hoppa strikk;
    • dei hoppar paradis i friminuttet
  2. fare opp frå underlaget;
    Døme
    • slå i bordet så koppar og glas hoppar
  3. vere uroleg;
    Døme
    • hjartet hoppar i brystet;
    • lyden fekk meg til å hoppe i stolen

Faste uttrykk

  • det er like godt å hoppe i det som å krype i det
    det er like godt å ta alt det utrivelege med ein gong som litt etter kvart
  • hoppe av i svingen
    avbryte samleie før sædavgang
  • hoppe av
    • gå ut av ei ideologisk eller religiøs gruppe
    • bli att i eit framandt land og søkje politisk asyl
  • hoppe etter Wirkola
    (etter den norske skihopparen Bjørn Wirkola) prøve seg mot eller følgje etter ein som er betre;
    ikkje lykkast heilt
  • hoppe inn i
    ta på seg, ta over (ei rolle på kort varsel)
  • hoppe over
    fare forbi, gløyme, oversjå (noko)
    • vi hoppar over denne oppgåva inntil vidare
  • hoppe på
    slå til på (eit tilbod eller ein sjanse)
    • vi hoppa på ein sydentur
Artikkelside
Side 5 av 19