Avansert søk

Vanleg søk

Nynorskordboka 43 oppslagsord

persongalleri

substantiv inkjekjønn

Tyding og bruk

bunden form: alle personane i eit diktverk eller i ein samla litterær produksjon

Døme

persongalleriet i romanen;
Ibsens persongalleri

Artikkelside

menneskeskildring

substantiv hokjønn

Tyding og bruk

kunstnarleg, litterær skildring av menneske

Artikkelside

essay

substantiv inkjekjønn

Uttale

esˊsei

Opphav

gjennom engelsk; frå fransk ‘forsøk’

Tyding og bruk

kort populærvitskapleg eller litterær prosatekst med personleg og ofte humoristisk preg

Døme

skrive essay;
eit essay om filosofi

Artikkelside

epistel

substantiv hankjønn

Opphav

gjennom latin, frå gresk epistellein ‘sende til’; jamfør apostel

Tyding og bruk

(avsnitt av) apostelbrev i Det nye testamentet
Døme
- denne heilage epistelen står skriven i 1. Kor 15,1–10
litterær tekst i brevform
Døme
- Holbergs epistlar
brev, artikkel
Døme
- eg får prøve å få til ein epistel

Artikkelside

eksistensialisme

substantiv hankjønn

Opphav

frå fransk

Tyding og bruk

filosofisk og litterær retning som legg vekt på at mennesket har fri vilje, og at det sjølv har det fulle ansvaret for handlingane sine

Artikkelside

eg-form

substantiv hokjønn

Tyding og bruk

litterær framstillingsform med ein forteljar som nyttar direkte tale i første person eintal

Døme

ein roman i eg-form

Artikkelside

danning

substantiv hokjønn

Opphav

av danne (

Tyding og bruk

laging;
det å danne (1, 1)
Døme
- danning av rust;
- danning av ein komité
- - orddanning
  - sprekkdanning
tileigning (1) av kunnskap, vit og røynsle gjennom oppseding, utdanning og sosialisering
Døme
- fremje danning i samfunnet;
- skulegang er viktig for danninga
resultat av danning (2) som er kjennteikna av innsikt i vesentlege tema og ei verdsvan framferd; jamfør allmenndanning
Døme
- ha danning;
- litterær danning;
- sakne klassisk danning;
- syne alminneleg danning

Artikkelside

dekadanse

substantiv hankjønn

Uttale

dekadanˊse; dekadanˊgse

Opphav

gjennom fransk, frå latin de- og cadere ‘falle’; jamfør de-

Tyding og bruk

oppløysing som følgje av overdriven forfining;
forfall (2, 1), nedgang (2), tilbakegang (2)
Døme
- vestleg dekadanse;
- teikn på dekadanse;
- åndeleg dekadanse
litterær retning mot slutten av 1800-talet der det vart uttrykt forakt for borgarlege konvensjonar
Døme
- den franske dekadansen