Gå til hovudinnhald
Tilgjenge
ordbøkene.no, Bokmålsordboka og Nynorskordboka

Avansert søk

Vanleg søk
Søkjehjelp
Eitt treff

Nynorskordboka 381 oppslagsord

residu, residuum

substantiv inkjekjønn

Opphav

frå latin, av residere ‘sitje, bli att’

Tyding og bruk

Artikkelside

resepsjon

substantiv hankjønn

Opphav

gjennom fransk; frå latin, av recipere ‘ta imot’

Tyding og bruk

mottakingsrom i hotell, større bedrift eller liknande
Døme
  • sitje i resepsjonen
Artikkelside

hjørne, hyrne 2

substantiv inkjekjønn

Opphav

jamfør norrønt hyrna f og mellomnorsk hyrni n; av horn

Tyding og bruk

  1. stad der to linjer eller flater møtest;
    vinkelparti av figur, hus, gatekvartal eller liknande
    Døme
    • kvadrat med fire hjørne;
    • møtast på hjørnet
  2. krok (i rom), krå
    Døme
    • sitje i eit hjørne
  3. Døme
    • Midtausten er eit uroleg hjørne av verda
  4. vanskeleg situasjon der ein kjenner seg pressa eller fastlåst
    Døme
    • politikaren kjenner seg trengd opp i eit hjørne;
    • han vart tvinga opp i eit hjørne av motdebattanten;
    • eigarane var pressa inn i eit hjørne
  5. Døme
    • vere i det vanskelege hjørnet;
    • vere i det vrange hjørnet

Faste uttrykk

  • like om hjørnet
    nære ved å hende
    • avtale om produksjon er like om hjørnet
  • måle seg inn i eit hjørne
    sjølv vere skuld i at ein hamnar i ein vanskeleg situasjon
Artikkelside

bryggjekant, bryggekant

substantiv hankjønn

Tyding og bruk

kant av bryggje
Døme
  • sitje på bryggjekanten
Artikkelside

brutto 2

adjektiv

Opphav

gjennom italiensk ‘rå, ureinska’, frå latin brutus; jamfør brutal

Tyding og bruk

som er utan frådrag (for emballasje, utgifter eller liknande)
Døme
  • brutto nasjonalprodukt;
  • brutto buflate er 90 m2
  • brukt som adverb:
    • sitje att med éin million brutto

Faste uttrykk

  • selje brutto for netto
    rekne ut prisen etter bruttovekta
Artikkelside

brevkontroll

substantiv hankjønn

Tyding og bruk

kontroll av brev som blir sendt eller motteke av ein som sit i fengsel eller varetekt
Døme
  • sitje i varetekt med brev- og besøkskontroll
Artikkelside

bresprekk, bredesprekk

substantiv hankjønn

Tyding og bruk

sprekk i isbre
Døme
  • sitje fast i ein bresprekk
Artikkelside

ralle 2

ralla

verb

Opphav

lydord; jamfør rale

Tyding og bruk

snakke mykje;
skravle, røde (4
Døme
  • sitje og ralle
Artikkelside

plass

substantiv hankjønn

Opphav

norrønt plaz, gjennom lågtysk, frå latin platea ‘brei gate’; samanheng med plate

Tyding og bruk

  1. ope område i by, omgjeve av bygningar og ofte med benker, planter og liknande
    Døme
    • byen har mange fine plassar
  2. større, ope område som blir brukt til eit særskilt føremål
  3. stad der nokon driv ei viss verksemd
  4. Døme
    • kome til ein ny plass;
    • langs vegen var det mange fine plassar der vi kunne raste
  5. om eldre forhold: husmannsplass
  6. avgrensa stad der ein kan sitje, stå eller liggje
    Døme
    • hesten står på plassen sin i stallen;
    • det er framleis ledige plassar på toget
  7. stad der noko høyrer til eller skal vere
    Døme
    • ho fekk plass på studiet i Bergen
  8. volum eller areal som trengst eller kan fyllast;
    Døme
    • ha god plass;
    • det var ikkje plass til dei på bussen
  9. posisjon, rang;
    plassering
    Døme
    • ha ein framskoten plass i partiet;
    • ho kom på andre plass i NM

Faste uttrykk

  • falle på plass
    ordne seg;
    bli klar
    • viss finansieringa fell på plass, blir brua ferdig om to år
  • setje på plass
    • snakke nokon til rette;
      stramme opp, refse
      • ho sette motdebattantane på plass
    • gjere det klart korleis ting skal vere
      • setja tinga på plass
  • ta plass
    setje seg;
    stille seg opp
  • vere på sin plass
    vere passande, relevant eller liknande
    • orsakinga var heilt på sin plass
Artikkelside

luke 1

substantiv hokjønn

Opphav

frå lågtysk

Tyding og bruk

  1. lem, lita dør til å stengje ei opning med
  2. opning, glugge i ein vegg, eit skipsdekk og liknande
    Døme
    • sitje i luka på postkontoret;
    • skalke lukene
  3. Døme
    • parkere i ei luke;
    • løparen fekk ei luke til resten av feltet

Faste uttrykk

  • luft i luka
    liv og røre
Artikkelside
Side 3 av 39