Gå til hovudinnhald
Tilgjenge
ordbøkene.no, Bokmålsordboka og Nynorskordboka

Avansert søk

Vanleg søk
Søkjehjelp
Eitt treff

Nynorskordboka 26 oppslagsord

ætt

substantiv hokjønn

Opphav

norrønt ætt (átt); samanheng med eige (2

Tyding og bruk

  1. samnemning på alle dei som er (eller reknar seg å vere) etterkomarar etter ein og same person;
    òg: familie
    Døme
    • han skjemmer ikkje ætta;
    • same ætta hadde budd på garden i fleire hundre år;
    • han var av dei gjævaste ættene i landet;
    • samle heile ætta;
    • dei var i ætt – av same ætt;
    • han var i ætt med grannen – av same ætt som grannen
  2. Døme
    • den unge ætta som no veks opp
    • vind og vêr frå ein viss kant;
      vêr av eit visst slag;
      luft
      • det er ingen varme i ætta – vinden bles ikkje frå ein slik kant at det er varmt;
      • det er så kald (ei) ætt i dag
  4. gruppe på åtte runer, det vil seie ⅓ av den eldre runerekkja

Faste uttrykk

  • miste ætta
    bli ættvill
Artikkelside

slekt

substantiv hokjønn

Opphav

norrønt slekt; frå lågtysk av slacht ‘art, slag’

Tyding og bruk

  1. Døme
    • høyre til ei stor slekt;
    • møte slekt og vener
  2. Døme
    • gå i arv frå slekt til slekt
  3. i biologi: underavdeling av familie (4) eller underfamilie, i regelen samansett av fleire nærståande arter, til skilnad frå art (3) og familie (4)

Faste uttrykk

  • i slekt med
    i familie med, skyld
Artikkelside

formeire

formeira

verb

Opphav

frå lågtysk, av for- (2; av meir

Tyding og bruk

få til å forplante seg
Døme
  • formeire planter med å ta stiklingar;
  • ramsløk er lett å formeire

Faste uttrykk

  • formeire seg
    • gje opphav til ny generasjon;
      øksle seg
      • formeire seg med frøing;
      • taren formeirar seg ved å spreie ut sporar;
      • billene formeirar seg raskt
    • bli større i tal eller mengd
      • pengane formeirar seg
Artikkelside

forkjæle

forkjæla

verb

Opphav

av for- (2

Tyding og bruk

degge for mykje med;
skjemme bort
Døme
  • forkjæle ungen
  • brukt som adjektiv
    • ein forkjælt generasjon
Artikkelside

dessertgenerasjon

substantiv hankjønn

Tyding og bruk

generasjon som ikkje treng yte noko sjølv (som eit resultat av arbeidsinnsatsen til tidlegare generasjonar)
Artikkelside

arve 2

arva

verb

Opphav

av arv; jamfør erve (2

Tyding og bruk

  1. få (noko) til eige frå (avliden) person
    Døme
    • arve ein formue;
    • arve trona etter mora si;
    • arve klede
  2. få, ta over
    Døme
    • arve mange problem frå den førre regjeringa
  3. få overført eigenskapar eller særmerke (gjennom kjønnsceller) frå opphavsindivid
    Døme
    • arve nasen til faren og humøret til mora

Faste uttrykk

  • arve ned
    la gå i arv;
    gi i arv
    • huset blir arva ned til neste generasjon;
    • ord som er arva ned
Artikkelside
Side 3 av 3