Gå til hovudinnhald
Tilgjenge
ordbøkene.no, Bokmålsordboka og Nynorskordboka

Avansert søk

Vanleg søk
Søkjehjelp
Eitt treff

Nynorskordboka 62 oppslagsord

lettbeint

adjektiv

Tyding og bruk

  1. som er lett til beins
  2. i overført tyding: overflatisk
    Døme
    • ein lettbeint påstand;
    • lettbeint underhaldning
Artikkelside

nonsens

substantiv inkjekjønn

Opphav

frå engelsk; av latin non ‘ikkje’ og sensus ‘fornuft, meining’

Tyding og bruk

meiningslaus ytring eller påstand;
absurd uttrykksform;
Døme
  • foredraget var det reinaste nonsens
Artikkelside

haldbar

adjektiv

Opphav

av tysk haltbar; av halde

Tyding og bruk

  1. som held seg i god stand;
    som ikkje taper seg
    Døme
    • ei haldbar vare;
    • mjølka er haldbar eit par dagar til;
    • desse skoa har vore veldig haldbare
  2. som er godt underbygd;
    Døme
    • ein haldbar påstand
Artikkelside

kraftsats

substantiv hankjønn

Tyding og bruk

påstand i sterke ordelag;
dryg påstand
Artikkelside

leggje ned

Tyding og bruk

Sjå: leggje
  1. få til å liggje nede;
    plassere
    Døme
    • leggje ned ein krans;
    • leggje ned ein kabel
  2. gje opp, slutte med
    Døme
    • leggje ned skulen;
    • dei la ned drifta
  3. Døme
    • leggje ned frukt
  4. setje fram, hevde
    Døme
    • leggje ned veto;
    • aktor la ned påstand om ti års fengsel
  5. utføre, gjere
    Døme
    • leggje ned arbeid;
    • dei legg ned ein stor innsats
Artikkelside

falsum

substantiv inkjekjønn

Opphav

av latin falsus ‘falsk’

Tyding og bruk

urett eller grunnlaus påstand;
noko som er forfalska;
Døme
  • dokumentet er eit falsum
Artikkelside

indirekte

adjektiv

Opphav

av latin indirectus, ‘ikkje rett’

Tyding og bruk

  1. ikkje direkte;
    som skjer via mellomledd
  2. som ikkje blir uttrykt direkte, men som ein må forstå ut frå samanhengen
    Døme
    • ho kritiserte leiinga indirekte

Faste uttrykk

  • indirekte frispark
    i fotball: frispark som ein ikkje kan skyte direkte i mål, men som må til ein annan spelar først
  • indirekte lys
    lys som blir reflektert
  • indirekte objekt
    setningsledd som uttrykkjer den eller det som verbalhandlinga skjer til gagn eller skade for
    • i setninga ‘eg gav jenta ei bok’ er ‘jenta’ indirekte objekt
  • indirekte prov
    • i logikk: prov for at ein påstand er rett, ved å vise at det motsette av det som skal provast, er meiningslaust
  • indirekte skatt
    skatt (3) som ikkje blir lagd på inntekt, til dømes toll og avgifter
  • indirekte tale
    attgjeving med eigne ord av noko ein annan har sagt
  • indirekte val
    val gjennom valmenn
Artikkelside

indirekte prov

Tyding og bruk

Sjå: indirekte
  1. i logikk: prov for at ein påstand er rett, ved å vise at det motsette av det som skal provast, er meiningslaust
Artikkelside

jøss, jøsses

interjeksjon

Opphav

omlaging av namnet Jesus

Tyding og bruk

  1. brukt for å uttrykkje støkk, overrasking, sterk undring eller liknande
    Døme
    • jøss, kor du ser ut!
    • jøss, for ein fart!
  2. brukt for å stadfeste ein påstand: sjølvsagd, naturlegvis
    Døme
    • jøss da, det går fint;
    • eg var blant dei beste, jøss ja

Faste uttrykk

  • i jøsse namn
    brukt for å uttrykkje skrekk, overrasking eller liknande
    • men i jøsse namn, kvar vart han av?
Artikkelside

jernburd, jarnburd

substantiv hankjønn

Opphav

norrønt jarnburðr, ‘bør av jern’

Tyding og bruk

om eldre forhold: gudsdom der det for å prove ein påstand galdt å kunne gå over eller bere gloande jern utan at hender eller føter viste brannsår tre dagar etter
Artikkelside
Side 2 av 7