Gå til hovudinnhald
Tilgjenge
ordbøkene.no, Bokmålsordboka og Nynorskordboka

Avansert søk

Vanleg søk
Søkjehjelp
Eitt treff

Nynorskordboka 20 oppslagsord

konsentrat

substantiv inkjekjønn

Opphav

jamfør konsentrere

Tyding og bruk

  1. Døme
    • eit konsentrat av boka
  2. i kjemi: produkt som ein får når ein konsentrerer eit stoff
Artikkelside

konsentrasjon

substantiv hankjønn

Opphav

frå tysk og fransk; jamfør konsentrere

Tyding og bruk

  1. samling av merksemd om noko
    Døme
    • arbeidet krev full konsentrasjon
  2. fortetting, samling
    Døme
    • ein konsentrasjon av eigarskap i media
  3. i kjemi: mengd av løyst stoff i ei løysning
Artikkelside

kondensere

kondensera

verb

Opphav

av latin condensare ‘trengje saman’

Tyding og bruk

  1. (få til å) gå over frå gass eller damp til flytande eller fast form;
    fortette
  2. om flytande matvare: dampe inn;
    konsentrere
    • brukt som adjektiv
      • kondensert mjølk
Artikkelside

halde tunga beint i munnen

Tyding og bruk

konsentrere seg for å halde jamvekta, passa på at alt går rett føre seg;
Sjå: tunge
Artikkelside

direktiv antenne

Tyding og bruk

antenne brukt til å konsentrere utsende signal i ei viss retning el. ta imot fjerne og veike signal
Artikkelside

forskingstermin

substantiv hankjønn

Tyding og bruk

tidsrom da vitskapleg tilsette ved universitet og høgskular har fri frå andre oppgåver for å konsentrere seg om forsking
Artikkelside

tunge 1

substantiv hokjønn

Opphav

norrønt tunga; samanheng med latin lingua ‘tunge, språk’

Tyding og bruk

  1. beinlaust, muskuløst organ i munnhola hos menneske og dyr
    Døme
    • sleikje med tunga;
    • (kunne ha) bite seg i tunga – til dømes med det same ein har sagt noko ein angrar
    • på eller av dyr, mellom anna som matrett:
      • torsketunge;
      • smørbrød med tunge – til dømes av storfe
    • om tunga som talereiskap:
      • eg vil ikkje ta ordet på tunga;
      • ha skarp tunge;
      • tøyme tunga si;
      • vonde tunger (seier at …) – folk som sladrar og vil sverte ein
  2. Døme
    • framand tunge;
    • norsk tunge;
    • dansk tunge – nordisk språk i mellomalderen
  3. noko som liknar ei tunge (1, 1)
    Døme
    • bretunge;
    • eldtunge;
    • landtunge;
    • tiriltunge;
    • breen endar i ei tunge nedover dalen;
    • kjolen hadde tunger i halslinninga;
    • tunge i ein pens – rørleg skjenedel i sporveksel;
    • tungene på bekaren;
    • tunga i kilenota
    • visar på vektskål
  4. flyndrefisken Solea solea

Faste uttrykk

  • ha på tunga
    hugsar (noko) nesten, skulle til å seie (noko)
  • halde tunga beint i munnen
    konsentrere seg for å halde jamvekta, passa på at alt går rett føre seg
  • rette tunge
    strekkje ut tunga som uttrykk for vanvørdnad el. hovmod
  • tale i tunger
    under ekstase tale språk ein ikkje har lært
  • tale med to tunger
    seie snart det eine, snart det andre
  • tunga på vektskåla
    det som kan avgjera ei sak
Artikkelside

sentrere

sentrera

verb

Opphav

frå fransk av centre ‘sentrum’

Tyding og bruk

  1. føre eller halde (noko) i, over eit midtpunkt, ei midtlinje og liknande
    Døme
    • sentrere ein bor
  2. Døme
    • sentrere innsatsen på eitt felt
Artikkelside

fortette

fortetta

verb

Opphav

frå tysk; av for- (2 og tett

Tyding og bruk

  1. trengje saman, gjere tettare;
    Døme
    • planen er å fortette området;
    • eit strøk kan lett fortette seg
    • brukt som adjektiv
      • ei fortetta skildring;
      • den fortetta bydelen
  2. gjere gass til flytande eller fast form;
    Døme
    • gassen blir fortetta til væske
Artikkelside

fiksere

fiksera

verb

Opphav

frå latin ‘feste’

Tyding og bruk

  1. gje fast og varig form som ikkje endrar seg over tid eller ved ytre påverknad
    Døme
    • pudderet fikserer foundationen;
    • fiksere celleprøva
  2. behandle fotografisk film kjemisk slik at han toler lys
  3. bruke fiksativ på overflata til eit måleri eller liknande;
    feste med fiksativ
  4. slå fast;
    Døme
    • fiksere prisen på noko;
    • fiksere soltidene
  5. konsentrere (sterkt om);
    låse fast;
    Døme
    • fiksere merksemda på saka;
    • han er så fiksert på nett denne detaljen;
    • fiksere minnet
Artikkelside
Side 2 av 2