Gå til hovudinnhald
Tilgjenge
ordbøkene.no, Bokmålsordboka og Nynorskordboka

Avansert søk

Vanleg søk
Søkjehjelp
Eitt treff

Nynorskordboka 35 oppslagsord

hauld

substantiv hankjønn

Opphav

norrønt hauldr, hǫldr

Tyding og bruk

  1. om norrøne forhold: odelsbonde
  2. om norrøne forhold: friboren (1) bonde
Artikkelside

vere 4

vera

verb
kløyvd infinitiv: -a

Opphav

norrønt vera (eldre vesa), er (eldre es), verit

Tyding og bruk

sjølvstendig verb i tyding 1–6
  1. Døme
    • der er ikkje meir;
    • han er ikkje meir – han er død;
    • hadde det ikkje vore for dette uhellet, ville vi ha greidd oss;
    • det er det som er – såleis heng det i hop;
    • det var ein gong ein konge;
    • i veka som var – førre veka;
    • vere til
    • etter Shakespeare
      • å vere eller ikkje vere
  2. halde til;
    opphalde seg;
    Døme
    • ein stad å vere;
    • vere i utlandet;
    • bli verande lenge på ein stad;
    • eg skal vere der heile dagen;
    • kvar er du i arbeidet? – kor langt er du komen?
    • sersjanten var stadig etter nr. 87 – forfølgde, plaga; eigl: kom etterpå;
    • sommaren er over oss – no har vi sommar;
    • vere saman (om noko);
    • eg er straks attende;
    • vere ute ein augeblink
  3. Døme
    • det kan vere (til) så lenge;
    • la nokon vere i fred;
    • det er noko i det – har noko for seg
    • konjunktiv
      • fred vere med deg!
  4. fare åt, stelle seg;
    henge saman
    Døme
    • korleis er det med deg?
    • ein god måte å vere på;
    • la så vere;
    • det er som eg seier;
    • vere frå seg av sinne;
    • vere for ei sak;
    • vere imot eit framlegg;
    • vere med på noko;
    • møtet er over, slutt;
    • kva skal slikt vere til? – godt for
  5. vilje seie;
    føre med seg
    Døme
    • vite kva arbeid er;
    • det er: – fork. d.e.:
  6. nokre andre uttrykk
    Døme
    • tråden var av ull;
    • straumen er av, på;
    • forhenget er frå;
    • tida er inne – er mogen;
    • vere ute for eit uhell
  7. brukt som usjølvstendig verb, kopulaverb
    Døme
    • vere arbeidar, barn, flygar, meister;
    • vere fleire om noko;
    • vere frisk, raud, heldig;
    • ver så snill;
    • det var god kaffi!
  8. brukt i utbrytingssetning
    Døme
    • det var Alf som sa det;
    • det er torsk som er best;
    • kva er det som står på?
    • det er i morgon han kjem
  9. brukt som hjelpeverb i perfektum aktiv ved rørsle- og overgangsverb; jamfør ha (2, 13)
    Døme
    • ho er komen, vakna;
    • han er vorten bonde
  10. brukt som hjelpeverb i passiv
    Døme
    • ho er nemnd, sett, lagd, utteken;
    • det var gjort, laga i går

Faste uttrykk

  • har vore
    etterstilt substantiv eller namn: tidlegare;
    som var; forkorta h.v.
    • tingmann, stortingspresident og statsråd har vore
  • vere om seg
    vere frampå
    • det gjeld å vere om seg for å få fatt i godbitane
  • vere ved
    vedkjenne seg (noko)
Artikkelside

gardbrukar

substantiv hankjønn

Tyding og bruk

person som eig og driv gard (1);
Artikkelside

bondekone

substantiv hokjønn

Tyding og bruk

kona til ein bonde
Artikkelside

bondekjerring

substantiv hokjønn

Tyding og bruk

kona til ein bonde
Artikkelside

ættlekk

substantiv hankjønn

Tyding og bruk

  1. einskilt ledd i ei slektslinje;
    ledd, lut i ei avstammingsrekkje;
    Døme
    • etter fire ættledd vart løysingen fri bonde;
    • ætta sit på garden i femte ættleddet
  2. menneske (dyr, vokstrar) som er fødde nokolunde samstundes;
    Døme
    • dei fleste av oss i mitt ættledd;
    • det yngre, eldre ættleddet
  3. Døme
    • for fleire ættledd sidan;
    • tuberkulosen har herja i fleire ættledd
Artikkelside

ættledd

substantiv inkjekjønn

ættled

substantiv hankjønn

Tyding og bruk

  1. einskilt ledd i ei slektslinje;
    ledd, lut i ei avstammingsrekkje;
    Døme
    • etter fire ættledd vart løysingen fri bonde;
    • ætta sit på garden i femte ættleddet
  2. menneske (dyr, vokstrar) som er fødde nokolunde samstundes;
    Døme
    • dei fleste av oss i mitt ættledd;
    • det yngre, eldre ættleddet
  3. Døme
    • for fleire ættledd sidan;
    • tuberkulosen har herja i fleire ættledd
Artikkelside

vinbonde

substantiv hankjønn

Tyding og bruk

bonde som dyrkar vindruer
Artikkelside

velhavande

adjektiv

Tyding og bruk

Døme
  • ein velhavande bonde
Artikkelside

vadmålsbonde

substantiv hankjønn

Tyding og bruk

før, nedsetjande: bonde i vadmålsklede
Artikkelside
Side 2 av 4