Gå til hovudinnhald
Tilgjenge
ordbøkene.no, Bokmålsordboka og Nynorskordboka

Avansert søk

Vanleg søk
Søkjehjelp
85 treff

Bokmålsordboka 1 oppslagsord

forhånd 2, forhand 2, førehand

substantiv ubøyelig

Opphav

av for- (1

Faste uttrykk

  • på forhånd
    i forveien;
    tidligere, før
    • beregne noe på forhånd;
    • det kunne jeg ha sagt deg på forhånd
Artikkelside

Nynorskordboka 84 oppslagsord

førehand

substantiv hokjønn

Opphav

av for- (1

Tyding og bruk

  2. posisjon langt framme
    Døme
    • vere i førehanda

Faste uttrykk

  • på førehand
    i førevegen;
    føreåt, tidlegare
    • skrive kontrakt på førehand;
    • eg fekk ingen informasjon på førehand
Artikkelside

tipse

tipsa

verb

Opphav

av tips (2

Tyding og bruk

  1. gje tips om noko
    Døme
    • politiet vart tipsa om gjerningspersonen på førehand
  2. gje drikkepengar
    Døme
    • tipse kelneren
Artikkelside

tippe 4

tippa

verb

Opphav

av tips (2

Tyding og bruk

  1. føreslå eller tenkje seg utfallet av noko på førehand;
    Døme
    • tippe utfallet av rettssaka;
    • eg tippar du kjem til å angre
  2. Døme
    • tippe ein nordmann som vinnar;
    • tippe på heimelaget
Artikkelside

teleologi

substantiv hankjønn

Opphav

av gresk telos ‘ende, mål’ og -logi

Tyding og bruk

lære som går ut på at alt som er og skjer, er bestemt på førehand og har eit føremål
Artikkelside

tekst

substantiv hankjønn eller hokjønn

Opphav

norrønt textr eller texti; av latin textus ‘vev’

Tyding og bruk

  1. trykte eller skrivne ord sette saman i ein heilskap slik at det gjev meining, til dømes i ei bok, ein artikkel eller ein e-post;
    samanhengande mengd av skrivne ord
    Døme
    • ei bok med lite tekst og mykje bilete;
    • desse tekstane er uleselege;
    • skriv ein kort tekst om sommarferien din;
    • ein gresk tekst med omsetjing
  2. ord til ein melodi
    Døme
    • ein popmelodi med norsk tekst
  3. utdrag frå Bibelen eller bibelstad som utgangspunkt for ei preike
    Døme
    • teksten i dag er frå Salmane;
    • leggje ut teksten på førehand
  4. omsetjing eller attgjeving av tale i eit fjernsynsprogram, ein film eller liknande, som blir vist nedst på skjermen;
    til skilnad frå dubbing
    Døme
    • filmen er på fransk med norske tekstar
  5. i typografi: stor skriftstorleik;
    20-punkts kegel

Faste uttrykk

  • halde seg til teksten
    ikkje snakke seg vekk frå eit planlagt tema
  • lese nokon teksten
    irettesetje nokon
    • læraren las elevane teksten da halve klassa ikkje leverte i tide
Artikkelside

skinnfell

substantiv hankjønn

Tyding og bruk

teppe av skinn (2) med håra på;
jamfør fell (2)
Døme
  • ha skinnfell på sleden

Faste uttrykk

  • ikkje strekkje seg lenger enn skinnfellen rekk
    ikkje gå ut over det ein har økonomisk evne til
  • opp som ei løve og ned som ein skinnfell
    med sjølvsikker og energisk haldning på førehand, men feig eller kraftlaus når det verkeleg gjeld
Artikkelside

scripte, skripte

scripta, skripta

verb

Uttale

skripˊte

Opphav

jamfør script (2

Tyding og bruk

  1. arbeide som script (1
    Døme
    • han scripta for den kjende Hollywood-regissøren
  2. skrive dreiebok til ein film eller liknande
  3. planleggje ein situasjon eller handling på førehand
    Døme
    • samtala var scripta
Artikkelside

sekkeløyving

substantiv hokjønn

Tyding og bruk

løyving som kan brukast til føremål som ikkje er fastsette på førehand;
jamfør sekk (5)
Artikkelside

bord 2

substantiv inkjekjønn

Uttale

boˊr

Opphav

norrønt borð

Tyding og bruk

  1. møbel med vassrett plate eller skive og understell av bein eller bukkar
    Døme
    • bord og stol;
    • dekkje bordet;
    • dekkje på bordet;
    • ta av bordet;
    • tinge bord på restaurant
  2. langt trestykke tynnare enn planke (1, 1)
    Døme
    • borda i golvet
  3. fjøl eller planke i båtkledning
  4. side eller kant på fartøy; jamfør babord (1 og styrbord (1

Faste uttrykk

  • bank i bordet
    (sagt samstundes som ein bankar på noko av tre) motverke at ei optimistisk ytring utfordrar overnaturlege makter slik at hellet snur
    • alt har, bank i bordet, gått problemfritt;
    • eg skulle banka i bordet då eg sa det
  • bordet fangar
    • utspela kort må liggje
    • overført tyding: ei handling eller utsegn kan ikkje kallast tilbake og er bindande;
      gjort er gjort
  • dele bord og seng
    leve saman, vere gift (med nokon)
  • det er ikkje mitt bord
    det er ikkje mitt ansvarsområde
  • få på bordet
    • overført tyding: bli presentert for arbeidsoppgåve
      • administrasjonen fekk saka på bordet
    • overført tyding: få fram i lyset
      • få alle fakta på bordet
  • gjere reint bord
    • ete alt som er sett fram
    • reinske opp;
      kvitte seg med alt
    • i konkurransar og liknande: vinne alt som er mogleg å vinne
  • gå frå borde
    • gå i land frå fartøy
      • gå frå borde
    • i overført tyding: slutte i leiande stilling
  • kaste over bord
    òg overført tyding: kvitte seg med
  • kome til dekt bord
    kome til arbeid eller liknande der alt er gjort ferdig på førehand;
    få alt lagt til rette for seg
  • leggje korta på bordet
    tilstå, fortelje alt
  • leggje roret i borde
    leggje lengst ut til sida
  • leggje roret til bords
    leggje lengst ut til sida
  • liggje bord om bord
    liggje side om side
    • fartøya låg bord om bord
  • over bord
    ut i sjøen frå båt
    • mann over bord!
  • over bordet
    (avgjere, avtale noko) direkte, der og da
  • slå i bordet
    vere streng og syne at ein vil ha igjennom viljen sin
  • til bords
    • bort til eit bord der ein et eit måltid
      • gå til bords;
      • setje seg til bords
    • ved eit bord
      • sitje til bords
    • ved sida av under eit (formelt) måltid
      • ha verten til bords
  • under bordet
    (ekstra og) utan at ytinga er openlys og lovleg;
    i løynd
    • mange seljarar ønskjer å få betalt under bordet for å unngå skatt
Artikkelside

naturgitt

adjektiv

Tyding og bruk

gitt på førehand;
bestemd av naturen;
  • bruk samsvarsbøying framfor eit substantiv:
    • ein naturgitt ressurs;
    • dei naturgitte ressursane må vi ta godt vare på
  • bruk ubøygd form etter eit usjølvstendig verb:
    • denne ressursen er naturgitt;
    • slike ressursar er naturgitt
Artikkelside
Side 1 av 9