Gå til hovudinnhald
Tilgjenge
ordbøkene.no, Bokmålsordboka og Nynorskordboka

Avansert søk

Vanleg søk
Søkjehjelp
323 treff

Bokmålsordboka 4 oppslagsord

tall 2

substantiv intetkjønn

Opphav

norrønt tal

Betydning og bruk

  1. (abstrakt) matematisk enhet eller grunnbegrep
    Eksempel
    • regne med hele, flersifrete tall;
    • oddetall, partall
  2. Eksempel
    • arabertall, arabiske tall;
    • romertall
  3. Eksempel
    • tallet på nye trafikanter øker
  4. i sammensetninger som
    Eksempel
    • folketall, manntall;
    • nittenhundretallet – tidsrommet fra og med 1900 til og med 1999 ; jamfør århundre
  5. grammatisk kategori som uttrykker tallforhold
    Eksempel
    • bøye i kjønn og tall;
    • entall, flertall

Faste uttrykk

  • røde tall
    tall som viser underskudd i regnskapet for en driftsperiode
  • svarte tall
    tall som viser overskudd i regnskapet for en driftsperiode
Artikkelside

machtall

substantiv intetkjønn

Uttale

makˊtal

Opphav

av mach

Betydning og bruk

tall som uttrykker forholdet mellom et legemes hastighet og lydhastigheten;
symbol M
Artikkelside

kvadrere

verb

Opphav

fra latin; jamfør kvadrat

Betydning og bruk

  1. inndele i kvadrater
  2. multiplisere et tal med seg selv;
    opphøye i andre potens (2)
Artikkelside

tjener

substantiv hankjønn

Opphav

norrønt þénari

Betydning og bruk

  1. person som er ansatt i større hus for å oppvarte herskapet og sørge for praktiske gjøremål som å ta imot besøkende og vise dem til rette, servere og lignende;
    person som tjener (2) på gård og lignende
  2. i overført betydning:
    Eksempel
    • en folkets tjener
    • i bibelspråk: underdanig, ydmyk person
      • tal Herre, din tjener hører! (1. Sam 3,9)
  3. i edb: server
    Eksempel
    • filtjener, skrivetjener
Artikkelside

Nynorskordboka 319 oppslagsord

sidetal

substantiv inkjekjønn

Tyding og bruk

  1. nummerering på ei side (3) i ei bok og liknande
    Døme
    • skrive sidetala øvst på sidene
  2. tal på sider
    Døme
    • aviser med lågt sidetal
Artikkelside

siffer

substantiv inkjekjønn

Opphav

gjennom gammalfransk og mellomalderlatin; frå arabisk sifr ‘null, tom’

Tyding og bruk

  1. Døme
    • eit tal med fem siffer
Artikkelside

fure 1

substantiv hokjønn

Tyding og bruk

  1. pløgd renne;
    smal fordjuping i overflate
    Døme
    • pløye eit visst tal furer på ei fastsett tid;
    • nedbøren grov ei djup fure i grusen
  2. fordjuping eller linje i huda;
    Døme
    • eit andlet med djupe furer
Artikkelside

radikand

substantiv hankjønn

Opphav

frå latin, av radicare ‘rykkje opp med rota’

Tyding og bruk

i matematikk: tal under eit rotteikn
Artikkelside

samsvarsbøying, samsvarbøying

substantiv hokjønn

Tyding og bruk

samsvar i bøying (3) (til dømes i person, kjønn, tal) innanfor same setningsledd eller i same setning;
Artikkelside

salstal

substantiv inkjekjønn

Tyding og bruk

tal som viser kor mykje som er selt og kva det er selt for
Artikkelside

saman

adverb

Opphav

norrønt saman

Tyding og bruk

  1. i lag, med kvarandre
    Døme
    • bu saman;
    • arbeide saman;
    • drikke eit glas saman;
    • eige noko saman;
    • gå saman om noko;
    • ha barn saman;
    • sitje tett saman;
    • slutte seg saman;
    • vegane bind grendene saman
  2. i gruppe eller flokk
    Døme
    • stimle saman;
    • flokke seg saman
  3. mot kvarandre
    Døme
    • slå hendene saman;
    • bilane støytte saman
  4. i haug, i ein masse
    Døme
    • flyte saman;
    • samle saman;
    • ruske saman papira;
    • snøen føykte saman
  5. i hop
    Døme
    • brette saman mjølkekartongen;
    • slå saman ei bok;
    • spikre saman ei kasse;
    • leggje saman tala;
    • alltid bli nemnde saman;
    • dei to bitane er limte saman;
    • traseen bind saman dei to kommunane;
    • dikte saman eit eventyr

Faste uttrykk

  • alle saman
    mest om personar: alle (av eit visst tal);
    dei som er rekna med
    • dei kom, alle saman;
    • kjære alle saman!
  • alt saman
    det heile;
    det som skal reknast med
    • du får alt saman for 100 kroner
  • blande saman
    • røre saman
      • bland saman egg og mjølk
    • forveksle
      • det er vanleg å blande saman to omgrep
  • bli saman
    bli kjærastar
  • bryte saman
    • gå i stykke
      • maskinen braut saman;
      • keisardømet braut saman
    • uttrykkje sterke kjensler
      • han braut saman i gråt
    • bli avbroten
      • forhandlingane braut saman
  • henge saman
  • pakke saman
    • samle og leggje i ei veske, kasse eller liknande
      • pakke saman sakene sine
    • avslutte ei verksemd;
      gje opp
      • viss vi ikkje får fleire kundar, kan vi like godt pakke saman
  • stå saman
    vere solidarisk
  • ta seg saman
    stramme seg opp
  • til saman
    i det store og heile;
    alt i alt
    • det blir til saman 800 kroner
Artikkelside

salutt

substantiv hankjønn

Opphav

frå fransk; av latin salus ‘hell, velferd’

Tyding og bruk

helsing eller honnør som blir gjord med å fyre av eit visst tal (lause) (kanon)skot
Døme
  • skyte salutt
Artikkelside

rotteikn

substantiv inkjekjønn

Tyding og bruk

matematisk teikn (√) framfor og over eit tal som rota (1 skal dragast ut av
Artikkelside

rund

adjektiv

Opphav

frå lågtysk; av latin rotundus, av rota ‘hjul’

Tyding og bruk

  1. med form som ein sirkel, ellipse eller liknande
    Døme
    • ei rund bordplate;
    • eit rundt hol;
    • barnet har store, runde auge
  2. med form som ei kule, ein sylinder eller liknande
    Døme
    • rund som eit egg;
    • jorda er rund;
    • runde stokkar
  3. Døme
    • han har runde armar
  4. Døme
    • vere rund i ryggen
  5. om fisk: heil, med hovud, gjeller og innmat;
    ikkje sløgd
    Døme
    • frysing av rund fisk
  6. blid og omgjengeleg;
    Døme
    • ein rund type
  7. som ikkje støyter nokon;
    som unngår problem
    Døme
    • runde og ufarlege samtalar
  8. Døme
    • runde formuleringar;
    • runde talemåtar
  9. om tal eller sum: som kan delast med 10;
    avrunda
    Døme
    • sende ein rund sum;
    • feire runde år
  10. Døme
    • eit flygel med ein syngjande, rund klang
  11. om smak: fyldig (4)
    Døme
    • vinen er rund i smaken

Faste uttrykk

  • liggje rund
    liggje fullt påkledd
  • med rund hand
    rikeleg, raust
    • dele ut gåver med rund hand
  • rund i kantane
    tolerant og medgjerleg;
    romsleg (2)
  • rundt rekna
    om lag
Artikkelside
Side 1 av 32