Gå til hovudinnhald
Tilgjenge
ordbøkene.no, Bokmålsordboka og Nynorskordboka

Avansert søk

Vanleg søk
Søkjehjelp
19 treff

Bokmålsordboka 4 oppslagsord

Nynorskordboka 15 oppslagsord

ale 2

ala

verb

Opphav

norrønt ala

Tyding og bruk

  1. fø (opp, fram);
    jamfør avle (2
    Døme
    • ale opp krøter;
    • ale seg til ei ny ku
  2. dyrke fram
    Døme
    • ale frukttre

Faste uttrykk

  • ale fram
    fø, dyrke eller avle fram
    • ale fram tomatar;
    • ale fram ein ny sauerase
  • ale på
    • fø på
      • denne kalven er ikkje noko å ale på
    • tenkje (ut), bryggje på;
      planleggje
      • ale på hemn
  • ale til seg
    lokke til seg
Artikkelside

venje, venne

venja, venna

verb
kløyvd infinitiv: -a

Opphav

norrønt venja; samanheng med vane

Tyding og bruk

gje ein vane;
øve, lære opp
Døme
  • venje kalven til å stå på bås;
  • venje seg til å bruke bilbelte;
  • venje av eit barn (med å få bryst)

Faste uttrykk

  • venje seg av med
    leggje av den vanen å gjere, bruke (noko)
Artikkelside

unna

preposisjon

Opphav

norrønt undan; samanheng med under (2

Tyding og bruk

  1. bort frå;
    borte frå;
    til side for, utanom
    Døme
    • sleppe unna forfølgjarane;
    • kome seg unna politiet;
    • trekkje seg unna slåstinga;
    • halde seg unna alkohol;
    • lure seg, sluntre unna arbeidet
    • ofte som adverb utan utfylling:
      • sleppe, kome seg, trekkje seg, halde seg, lure seg, sluntre unna;
      • gje seg unna – flytte seg bort;
      • stå, bu eit stykke unna;
      • ei mil unna land;
      • styre unna (trafikken, vanskane) – gå klar av;
      • bøye unna (for presset);
      • gå unna – halde seg bort (frå); vike (for nokon);
      • maten, varene går unna – får snøgg avsetnad;
      • det går unna for unna – svært snøgt, utan stans;
      • få arbeidet (fort) unna;
      • gjere unna arbeidet – gjere frå seg;
      • leggje, setje, flytte, gøyme noko unna – bort, ut, til side;
      • ligg unna (sakene mine)!
      • unna veg!
  2. ned frå, nedover
    Døme
    • det dryp unna taket;
    • det søkk unna – sig lenger ned;
    • gå unna bakke(n) – nedover;
    • det hallar unna;
    • den kalven er unna ho Staslin – er avkom av
  3. fram frå, til dømes om noko som har vore under
    Døme
    • ta stolen unna bordet
    • om noko som har vore bak:
      • sola kjem unna fjellet;
      • neset stikk unna – fram
  4. i same lei som
    Døme
    • ro unna vinden;
    • gå unna sola – med sola i ryggen

Faste uttrykk

  • ale unna
    ale opp avkom av (til dømes ei ku)
  • gå unna
    ikkje stå ved (avtale)
  • halde unna
    skilje frå det andre; leggje for seg sjølv, til side; halde tilbake; etle, reservere; ikkje rekne med
Artikkelside

frums 1, frumse

substantiv hokjønn

Opphav

av frum-

Tyding og bruk

ku som har hatt første kalven
Artikkelside

frumsekalv, frumskalv

substantiv hankjønn

Tyding og bruk

første kalven ei ku får
Artikkelside
Side 2 av 2