Gå til hovudinnhald
Tilgjenge
ordbøkene.no, Bokmålsordboka og Nynorskordboka

Avansert søk

Vanleg søk
Søkjehjelp
19 treff

Bokmålsordboka 2 oppslagsord

Nynorskordboka 17 oppslagsord

skar 2, skard

substantiv inkjekjønn

Opphav

norrønt skarð; samanheng med skar (3

Tyding og bruk

  1. stad der eit lite stykke er skore ut eller manglar;
    Døme
    • skyteskar;
    • skjere eit skar i karmen;
    • eit skar i ljåen
    • i overført tyding: minking, skjemming, tap
      • eit skar i gleda
  2. (fjell)kløft
    Døme
    • ei fjellrekkje med tindar og skar
  3. bit, brot (5) av knust glas, steintøy og liknande
    Døme
    • potteskar
Artikkelside

rom 3

substantiv inkjekjønn

Opphav

norrønt rúm

Tyding og bruk

  1. volum, utstrekning, plass (som noko treng eller fyller);
    (tilhalds)stad
    Døme
    • det var rom til 45 i bussen
    • utstrekning i tre dimensjonar
      • det var eit ope rom mellom husa;
      • utstrekning i tid og rom;
      • gje gleda rom;
      • gje rom for noko;
      • det var ikkje rom for tvil;
      • synet hans vann rom – vann terreng, hadde framgang
  2. avdeling, skild del (av hus)
    Døme
    • to rom og kjøken;
    • ei lommebok med fire rom
  3. i bunden form eintal: univers, lufthav
    Døme
    • stire ut i rommet
Artikkelside

på

preposisjon

Opphav

av norrønt upp á ‘opp på’

Tyding og bruk

  1. òg i overført tyding, i kontakt med stad ovanfrå
    Døme
    • maten står på bordet;
    • gå på sokkeleisten;
    • henge på veggen;
    • stå på ei liste;
    • slå kaffi på kanna
    • i høve til øyar og dei fleste byane i innlandet
      • bu på Island, på Tysnes, på Kongsberg;
      • gå på konsert;
      • segle på Amerika;
      • fare på dør
    • i faste uttrykk, ofte med overført tyding
      • gleda er på mi side;
      • ta noko på seg;
      • få tid på seg;
      • ha noko på hjarta;
      • med gode kort på handa;
      • kjenne noko på seg;
      • få blod på tann;
      • sove på saka
  2. om tid
    Døme
    • kome på timen – straks;
    • midt på dagen;
    • på sine gamle dagar;
    • på år og dag – lenge;
    • gjere noko på ein time;
    • på førehand
  3. Døme
    • tusen på tusen;
    • gong på gong;
    • på oppmoding
  4. om årsak, middel, måte
    Døme
    • leve på forskot;
    • på eigen kostnad;
    • døra står på gløtt;
    • vere på jakt;
    • skrive på maskin;
    • ta fisk på garn;
    • på ei (ein, eit) vis;
    • gå på skeive;
    • køyre på høggir;
    • skyte på langt hald;
    • vere på ein kant – litt full, rusa
  5. med omsyn til
    Døme
    • stor på vokster;
    • på godt og vondt
  6. med hjelp av
    Døme
    • motoren går på bensin
  7. om tilknyting mellom ting og del eller eigenskap
    Døme
    • ulla på sauen;
    • breidda på vegen;
    • enden på visa
  8. ved nemning for mål og vekt:
    Døme
    • ein fisk på to kg;
    • ein sum på 1 000 kr;
    • to kr på kvar
  9. i ymse andre samanhengar:
    Døme
    • på gjensyn!
    • truge på livet;
    • vere ekspert på fleire område
  10. til verb
    Døme
    • lyfte på hatten;
    • gløtte på døra;
    • likne på mor si;
    • gje avkall på noko;
    • by på kaffi;
    • få has på nokon;
    • slå seg på politikk
  11. som adverb:
    Døme
    • det stod ikkje lenge på;
    • drive på;
    • det tok hardt på;
    • fryse på;
    • vinden står på;
    • vere nær(e) på – sjå nær (1, 1)
  12. i uttrykk
    Døme

Faste uttrykk

  • vere på han
    vere på ein kant;
    òg: oppe, i arbeid
Artikkelside

glededrepar, gledesdrepar

substantiv hankjønn

Tyding og bruk

person som øydelegg gleda og stemninga for andre
Artikkelside

drepe

drepa

verb
kløyvd infinitiv: -a

Opphav

norrønt drepa ‘slå, skade, drepe’; same opphav som treffe

Tyding og bruk

  1. ta livet av
    Døme
    • drepe nokon med kniv;
    • bli drepen i trafikken
    • som substantiv:
      • det blir meldt om mange drepne og såra i kampane
  2. ta knekken på;
    Døme
    • drepe gleda;
    • drepe lysta;
    • drepe alle kjensler

Faste uttrykk

  • drepe ned
    • ta livet av mange, alle, på ein gong;
      slakte
    • òg: bli kvitt
      • ein billig måte å drepe ned ugras på
  • drepe seg
    ta livet sitt; miste livet; røyne seg for hardt
Artikkelside

blandast

verb

Opphav

norrønt blandast

Tyding og bruk

blande seg;
bli blanda
Døme
  • gleda blandast tidt med gråt
Artikkelside

barnsleg

adjektiv

Tyding og bruk

  1. Døme
    • du er så barnsleg
    • brukt som adverb
      • oppføre seg barnsleg
  2. Døme
    • den barnslege gleda
Artikkelside
Side 2 av 2