Gå til hovudinnhald
Tilgjenge
ordbøkene.no, Bokmålsordboka og Nynorskordboka

Avansert søk

Vanleg søk
Søkjehjelp
Eitt treff

Nynorskordboka 186 oppslagsord

kontrollampe, kontroll-lampe

substantiv hankjønn eller hokjønn

Tyding og bruk

lampe som viser om alt er i orden, til dømes med eit anlegg
Artikkelside

kontrollere

kontrollera

verb

Tyding og bruk

  1. føre tilsyn;
    sjå etter at noko er i orden;
    Døme
    • kontrollere vekta;
    • kontrollere oljestanden;
    • bagasjen vart kontrollert av tollarane
  2. ha herredøme over;
    rå over
    Døme
    • éin mann kontrollerer heile verksemda
Artikkelside

fasade

substantiv hankjønn

Opphav

av fransk face ‘andlet’

Tyding og bruk

  1. utvendig side på ein bygning, ofte om framsida med hovudinngangen
    Døme
    • ha planar for utforminga av fasadane på bygget;
    • gjere om fasaden på hotellet
  2. Døme
    • ha fasaden i orden

Faste uttrykk

  • berge fasaden
    berge æra;
    vise seg upåverka
Artikkelside

løyse seg

Tyding og bruk

Sjå: løyse
  1. om stoff: blande seg med eit anna stoff, særlig ei væske, slik at blandinga blir einsarta
    Døme
    • sukkeret løyser seg i varmt vatn
  2. om konflikt, problem eller liknande: bli fjerna eller gå i orden
    Døme
    • problemet løyste seg sjølv
Artikkelside

løyse

løysa

verb

Opphav

norrønt leysa, av lauss ‘løs’

Tyding og bruk

  1. gjere laus frå eit feste
    Døme
    • løyse ein båt;
    • løyse kyrne
  2. gjere fri frå skyldnad, tvang eller liknande
    Døme
    • løyse nokon ut av ein vanskeleg situasjon
  3. gjere lausare eller romslegare;
    opne
    Døme
    • løyse ein knute;
    • han løyste på snippen;
    • ho løyser grepet
  4. gje fritt løp;
    fyre av
    Døme
    • løyse eld;
    • dei løyste skot
  5. blande eit stoff i væske så det dannar seg ei einsarta blanding;
    Døme
    • løyse ein tablett i vatn
  6. finne svar eller forklaring på
    Døme
    • løyse ei gåte;
    • løyse kryssord;
    • ho løyser likninga;
    • dei løyste oppgåva
  7. greie opp i;
    ordne
    Døme
    • dei løyste problemet
  8. skaffe seg ved å betale for;
    kjøpe
    Døme
    • løyse billett;
    • krevje at hobbyfiskarar løyser fiskekort

Faste uttrykk

  • løyse av
    kome i staden for;
    ta over etter;
    avløyse (1)
    • dagskiftet løyser av nattskiftet klokka sju
  • løyse inn
    betale for å få att eit verdipapir, eit pant eller liknande
    • løyse inn ein veksel;
    • løyse inn klokka hos pantelånaren
  • løyse opp
    • få eitt stoff til å blande seg med eit anna stoff, særlig ei væske, slik at blandinga blir einsarta
      • løyse opp salt i vatn
    • få til å dele seg opp i mindre einingar
      • politiet løyste opp demonstrasjonen
    • få til å bli mindre stiv, stram, spend eller liknande;
      gjere meir fleksibel
      • løyse opp stive kroppar;
      • ho er flink til å løyse opp stemninga
  • løyse seg opp
    • om stoff: blande seg med eit anna stoff, særlig ei væske, slik at blandinga blir einsarta
      • sukkeret løyste seg opp
    • smuldre opp;
      bli borte
      • skodda løyste seg opp;
      • køen har løyst seg opp
  • løyse seg
    • om stoff: blande seg med eit anna stoff, særlig ei væske, slik at blandinga blir einsarta
      • sukkeret løyser seg i varmt vatn
    • om konflikt, problem eller liknande: bli fjerna eller gå i orden
      • problemet løyste seg sjølv
  • løyse ut
    • betale ut ein medeigar for å ta over parten hans
      • ho løyste ut syskena etter at faren døydde
    • setje i gang;
      utløyse (2)
      • løyse ut eit skred;
      • innbrotet løyste ut alarmen
    • la kome til uttrykk;
      forløyse (2, 2)
      • løyse ut evnene sine
Artikkelside

nebbmunn

substantiv hankjønn

Tyding og bruk

i fleirtal: orden av insekt med snabelforma munn;
Hemiptera
Artikkelside

naudsynleg

adjektiv

Opphav

norrønt nauðsynligr

Tyding og bruk

  1. som trengst eller må gjerast;
    naudsynt, påkravd, turvande, nødvendig
    Døme
    • ha dei naudsynlege papira i orden;
    • det er naudsynleg med meir pengar;
    • det er naudsynleg å auke hjelpa
  2. som ikkje kan vere annleis;
    uunngåeleg
    Døme
    • naudsynlege utgifter;
    • ei naudsynleg slutning
Artikkelside

mallefisk

substantiv hankjønn

Tyding og bruk

i fleirtal: stor orden med fisk som manglar skjel, kroppen er ofte dekt med beinplater;
Siluriformes
Artikkelside

ålreit, all right

adjektiv

Uttale

åˊlreit; ål raiˊt

Opphav

frå engelsk ‘heilt rett’

Tyding og bruk

  1. heilt i orden;
    heilt frisk
    Døme
    • vere ålreit igjen
    • om person: grei, påliteleg
      • ein ålreit fyr
  2. brukt som adverb:
    Døme
    • ålreit, kom igjen!
Artikkelside

hønsefugl

substantiv hankjønn

Tyding og bruk

  1. i fleirtal: orden av store og mellomstore fuglar med brei kroppsbygnad, stutt nebb og stutte, runde venger frå til dømes fasanfamilien;
    Galliformes
  2. fugl av ordenen hønsefuglar
Artikkelside
Side 7 av 19