Gå til hovudinnhald
Tilgjenge
ordbøkene.no, Bokmålsordboka og Nynorskordboka

Avansert søk

Vanleg søk
Søkjehjelp
Eitt treff

Nynorskordboka 193 oppslagsord

nattsvart

adjektiv

Tyding og bruk

  1. svart som natta;
    svært mørk
    Døme
    • nattsvart jord
  2. alvorleg, dyster, håplaus
    Døme
    • situasjonen er nattsvart
Artikkelside

koloradobille

substantiv hokjønn

Opphav

etter namnet på staten Colorado i USA

Tyding og bruk

stripete gul og svart bladbille som er eit farleg skadedyr;
Leptinotarsa decemlineata
Artikkelside

kolrøyk

substantiv hankjønn

Tyding og bruk

tjukk, svart røyk frå kol (1) som brenn
Artikkelside

kolsvart

adjektiv

Tyding og bruk

Artikkelside

makrellterne

substantiv hokjønn

Tyding og bruk

fugl i underfamilien terner, kvit og grå med svart hette og smale, spisse venger;
Sterna hirundo
Artikkelside

måle 2

måla

verb

Opphav

norrønt mála; av lågtysk malen

Tyding og bruk

  1. dekkje med måling
    Døme
    • måle huset;
    • måle stolen kvit
  2. lage målarstykke
    Døme
    • måle landskapsbilete;
    • Kitty Kielland har måla ‘Torvmyr’
  3. i overført tyding: framstille, uttrykkje, skildre
    Døme
    • han målar situasjonen temmeleg svart;
    • redsla stod måla i andletet hennar

Faste uttrykk

  • måle fanden på veggen
    svartmåle stoda eller framtida
  • måle med brei pensel
    skildre i kraftige og tydelege ordelag
  • måle seg inn i eit hjørne
    sjølv vere skuld i at ein hamnar i ein vanskeleg situasjon
  • måle seg
    sminke seg
  • måle ut
    skildre på ein levande og utførleg eller overdriven måte
    • måle ut om studentlivet
Artikkelside

linerle

substantiv hokjønn

Opphav

truleg av lin (1 og erle

Tyding og bruk

kvit, svart og grå sporvefugl med lang og vippande stjert;
Motacilla alba
Artikkelside

maurar

substantiv hankjønn

Opphav

av latin Maurus ‘nordvestafrikanar’, av gresk mauros ‘svart, mørk’; jamfør mauritaniar

Tyding og bruk

arabar som heldt til i middelhavsområdet, særleg i Spania, i mellomalderen
Artikkelside

lakris

substantiv hankjønn eller inkjekjønn

Uttale

lakˋris; lakriˊs

Opphav

opphavleg frå gresk glykyrrhiza, av glykys ‘søt’ og rhiza ‘rot’

Tyding og bruk

  1. svartbrun, søt ekstrakt av lakrisrot, brukt særleg i hostesaft og til godter
  2. seig, svart eller brun søtsak tilsett lakris (1)
    Døme
    • mjuk lakris
Artikkelside

som 2

subjunksjon

Opphav

norrønt sem; seint norrønt som og sum

Tyding og bruk

  1. brukt ved samanlikning;
    som liknar, på same måten som;
    Døme
    • arbeide søndag som måndag;
    • svart som ein feiar;
    • det var som fanden;
    • vere blid som alltid;
    • ingenting var som før;
    • vere som ein far for ein;
    • sitje som på nåler;
    • han pusta som ein blåsebelg;
    • rekne nokon som sin eigen;
    • som det står skrive
  2. brukt om eigenskap, rolle eller kategori
    Døme
    • her leikte eg som barn;
    • som forfattar har ho gjort det godt;
    • han jobbar som sjukepleiar;
    • du er minst like smart som eg er;
    • metall som gull, sølv og kopar
  3. brukt om føremål eller oppgåve
    Døme
    • bruke noko som mønster;
    • bruke ein stokk som våpen;
    • få noko som gåve;
    • tene som ei orsaking
  4. innleier ei leddsetning som uttrykkjer måte, tilstand eller grunngjeving
    Døme
    • du skulle skamme deg, som du syter;
    • som stoda er no, held vi oss heime;
    • kom som du er;
    • trøytt som han var, gjekk han rett i seng
  5. innleier ei leddsetning som uttrykkjer handling, utvikling eller tid;
    etter kvart som, medan
    Døme
    • som dagane gjekk, vart det lysare;
    • som vi sat der og prata, gjekk det i døra
  6. innleier ei adjektivisk leddsetning (tidlegare kalla relativsetning som seier noko om eit anna ledd i same frase
    Døme
    • den kona som du ser der borte, er naboen min;
    • bladet, som var dyrt, hadde fine bilete;
    • den garden som han var oppvaksen på;
    • hit som vi no er komne;
    • det er eg som har gjort det;
    • det gjekk gale, noko som var venta
  7. brukt saman med adverb i superlativ for å forsterke
    Døme
    • medan dei slost som verst;
    • som oftast er vi på hytta i helgene;
    • han var innom som snarast
  8. brukt i utrop for å uttrykkje høg grad
    Døme
    • som du tullar;
    • å, som det lyser;
    • som eg har sakna deg!

Faste uttrykk

  • som om
    innleier ei leddsetning som uttrykkjer ei hypotetisk samanlikning
    • det såg ut som om lynet hadde slått ned;
    • ho heldt fram som om ingenting hadde skjedd
  • som så
    brukt til å skildre storleik
    • treet var vel så høgt som så
Artikkelside
Side 5 av 20