Gå til hovudinnhald
Tilgjenge
ordbøkene.no, Bokmålsordboka og Nynorskordboka

Avansert søk

Vanleg søk
Søkjehjelp
Eitt treff

Nynorskordboka 29 oppslagsord

tjukke 1

substantiv hokjønn

Tyding og bruk

  1. luft som er tjukk av noko
    Døme
    • snøtjukke
  2. matrett av (innkokt) mjølk
Artikkelside

tjukke 2

substantiv hankjønn

Tyding og bruk

Artikkelside

tjukk

adjektiv

Opphav

norrønt þjokkr, þjukkr, þykkr

Tyding og bruk

  1. om ting, lekam og liknande: med stor omkrins, stort tverrmål, omfangsrik;
    om person: feit, før (1, diger, dryg; motsett grann (2, 1) og tynn (1)
    Døme
    • ein tjukk mann, stolpe;
    • ein tjukk planke;
    • ei tjukk bok;
    • eit tjukt lag måling
    • i overført tyding: gravid
      • gå tjukk
  2. om hår, planter, tre og liknande: som veks eller står tett saman;
    Døme
    • tjukt gras, hår;
    • midt i tjukke skogen
    • i uttrykk:
      • halde saman i tjukt og tynt – hjelpe og stø kvarandre utan atterhald
    • om skodde, røyk, luft og liknande: ugjennomsiktig, tett;
      tung
      • tjukk røyk;
      • skodda ligg tjukk som ein graut
    • om busetnad, by, del av bygd: som har hus eller gardar tett inntil kvarandre
      • midt i tjukke byen;
      • midt i tjukke busetnaden
      • tjukt av, med (folk, bilar osv.) – fullt opp av, tett med
    • om væske, masse: som flyt tungt;
      seig
      • tjukk olje;
      • blod er tjukkare enn vatn – slektskap har meir å seie enn venskap
  3. om røyst: utydeleg, uklar
    Døme
    • vere tjukk i mælet
  4. etter engelsk;
    om påstand, historie, orsaking eller liknande: som ein må vere naiv eller dum for å tru på
    Døme
    • nei, den er for tjukk!
  5. nedsetjande;
    som substantiv, i bunden form eintal:
    Døme
    • tjukken – tjukk gut el. mann;
    • tjukka – tjukk jente el. kvinne

Faste uttrykk

  • gå gjennom tjukt og tynt for
    forsvare (nokon), tole harde prøvingar for (ein)
  • ha tjukk hud
    vere tjukkhuda
  • smørje tjukt på
    overdrive
  • tjukk i hovudet
    lite oppvakt, dum
  • tjukk luft
    innestengd, kvalm
Artikkelside

råved 2

substantiv hankjønn

Opphav

av rå (2

Tyding og bruk

tjukke, liggjande stenger i ein fiskehjell
Artikkelside

sklerenkym

substantiv inkjekjønn

Opphav

av gresk enkhyma ‘inngyting’

Tyding og bruk

i botanikk: støttevev av døde celler med tjukke og forveda vegger
Artikkelside

rotterumpe

substantiv hokjønn

Tyding og bruk

  1. hale på ei rotte;
    jamfør rumpe (3)
  2. spiss stikksag
  3. plante i slekta Peperomia med tjukke, små blad og blomsterstandar som minner om ein rottehale
Artikkelside

grotesk 1

substantiv hankjønn

Opphav

gjennom fransk; frå italiensk grotta ‘grotte’

Tyding og bruk

  1. stilart i ornamentikk (2) med motiv som slyngjande planter og fantastiske dyre- og menneskeskapnader
  2. skrifttype utan seriffar, og der alle strekane er like tjukke
Artikkelside

peanøtt

substantiv hokjønn

Opphav

førsteleddet av engelsk pea ‘ert’

Tyding og bruk

  1. plante i erteblomsterfamilien med underjordiske belger med tjukke vegger og to store frø;
    Arachis hypogaea
  2. frø av peanøtt (1), mellom anna nytta i matlaging og som snacks
    Døme
    • ein pose salte peanøtter
  3. i fleirtal: noko svært lite eller uviktig
    Døme
    • for rederiet var 20 millionar berre peanøtter
Artikkelside

portulakk

substantiv hankjønn

Opphav

frå latin portula ‘liten port’

Tyding og bruk

plante med små, gule blomar og tjukke stenglar og blad, brukt i matlaging som grønsak eller krydder;
Portulaca oleracea
Døme
  • portulakk er rik på C-vitamin og omega-3-feittsyre
Artikkelside

nykkerose

substantiv hokjønn

Opphav

av nøkk

Tyding og bruk

vassplante med tjukke flyteblad og store blomstrar;

Faste uttrykk

  • gul nykkerose
    vassplante med ovale flyteblad og små gule blomstrar som stikk opp over vassflata;
    Nuphar luteum
  • kvit nykkerose
    vassplante med runde flyteblad og store kvite blomstrar;
    Nymphaea alba
Artikkelside
Side 1 av 3