Перейти до основного вмісту
Доступність
ordbøkene.no, Cловник букмола та Словник нюношка

Розширений пошук

Простий пошук
Про розширений пошук
91 результатів

Словник букмола 42 oppslagsord

allmenn

прикметник

Походження

norrønt almennr, påvirket av tysk (all)gemein ‘felles for alt, alle’

Значення та вживання

  1. felles for alle, som gjelder alle
    Приклад
    • allmenn stemmerett;
    • allmenn verneplikt
  2. som gjelder (hele) samfunnet;
    Приклад
    • saken har allmenn interesse;
    • et allment gode;
    • lovbrudd skal påtales av allmenne hensyn
    • som adverb:
      • det er allment kjent
  3. Приклад
    • det er en allmenn oppfatning;
    • han kom med noen allmenne betraktninger
  4. som gjelder uten unntak;
    Приклад
    • allmenne sannheter;
    • en hellig, allmenn kirke
Сторінка статті

menig

прикметник

Походження

av lavtysk mene ‘allmenn, sams’

Значення та вживання

  1. som ikke hører til leder- eller toppsjiktet;
    alminnelig;
    jamfør menigmann
    Приклад
    • den menige mann;
    • menige partimedlemmer
  2. i militæret: som ikke har befalsgrad
    Приклад
    • en menig soldat
    • brukt som substantiv:
      • korporaler og menige

Фіксовані вирази

  • ledende menig
    grad (1, 2) i Forsvaret som blir gitt til vernepliktige som tar på seg ekstra ansvar, for eksempel som lagfører
Сторінка статті

gjengs

прикметник

Походження

norrønt gengr ‘gangfør, gyldig’; av gå

Значення та вживання

allmenn, konvensjonell
Приклад
  • et gjengs uttrykk;
  • gjengs framgangsmåte;
  • gjengse oppfatninger;
  • det har blitt gjengs
Сторінка статті

sunn

прикметник

Походження

fra lavtysk og tysk

Значення та вживання

  1. som har god helse;
    frisk
    Приклад
    • være sunn og frisk;
    • se sterk og sunn ut
  2. bra for helsa
    Приклад
    • sunn og næringsrik kost;
    • mosjon og rikelig med søvn er sunt
  3. sindig, praktisk
    Приклад
    • sunn skepsis
  4. bra, positiv
    Приклад
    • sunn ungdom;
    • slikt er ikke sunn lesning for barn
  5. god, solid
    Приклад
    • bedriften har en sunn økonomi

Фіксовані вирази

  • en sunn sjel i et sunt legeme
    god psykisk helse i en frisk og sterk kropp
  • sunn fornuft
    allmenn evne til å oppfatte hva som er hensiktsmessig, rett, klokt eller lignende;
    folkevett
    • bruke sunn fornuft for å avgjøre saken;
    • være utstyrt med sunn fornuft
Сторінка статті

sunn fornuft

Значення та вживання

allmenn evne til å oppfatte hva som er hensiktsmessig, rett, klokt eller lignende;
Приклад
  • bruke sunn fornuft for å avgjøre saken;
  • være utstyrt med sunn fornuft
Сторінка статті

universell

прикметник

Значення та вживання

  1. som omfatter eller gjelder for hele verden (eller universet);
    verdensomfattende
    Приклад
    • universell fred
  2. som eksisterer under alle forhold eller til alle tider;
    allmenn
    Приклад
    • ha universell gyldighet
  3. som kan brukes av alle
    Приклад
    • universelt utformede lokaler

Фіксовані вирази

  • universell utforming
    utforming av produkter, bygninger eller annet på en slik måte at de i størst mulig grad kan brukes av alle
    • universell utforming av nettsider;
    • krav om universell utforming av nye bygg
Сторінка статті

sats

іменник чоловічий

Походження

fra tysk, av setzen ‘sette’

Значення та вживання

  1. fastsatt pris;
    takst, tariff
    Приклад
    • nye satser for barnetrygden
  2. avdeling av musikkverk
    Приклад
    • symfonien hadde fire satser
  3. fraspark som innledning til et hopp
    Приклад
    • bomme i satsen
  4. setning som uttrykker en allmenn sannhet eller påstand
    Приклад
    • en matematisk sats
  5. i vin- og brennevinsproduksjon: blanding av råstoffer (frukt, sukker og annet) og gjær
    Приклад
    • satsen står på tanker
  6. eksplosiv blanding;
    jamfør tennsats
    Приклад
    • satsen på en fyrstikk
  7. om eldre forhold i typografi: linjer eller sider stilt sammen av typer til en tekst som skal trykkes

Фіксовані вирази

  • ta sats
    • ta tilløp til et hopp;
      satse (2)
    • ta mot til seg
      • hun tok sats og kom med en kunngjøring
Сторінка статті

ry 1

іменник середній

Походження

kanskje beslektet med ry (2

Значення та вживання

  1. (allmenn) mening om noe eller noen;
    Приклад
    • hotellet hadde et dårlig ry
  2. renommé, ære
    Приклад
    • hun har vunnet velfortjent ry som musiker

Фіксовані вирази

  • ha/få ry på seg
    være eller bli kjent for eller få et omdømme som noe
    • bandet hadde ry på seg som råtasser;
    • vi har fått ry på oss for å være effektive
Сторінка статті

offentlig

прикметник

Походження

fra eldre tysk , av offen ‘åpen’

Значення та вживання

  1. som alle har adgang til;
    som foregår for åpne dører
    Приклад
    • et offentlig foredrag;
    • loven om offentlig dokumentinnsyn;
    • byen har mange offentlige parker
  2. som angår alle;
    Приклад
    • et offentlig anliggende
  3. som er alminnelig kjent;
    som er kunngjort
    Приклад
    • forlovelsen er ikke offentlig ennå
  4. som gjelder stat og kommune;
    som har med hele samfunnet å gjøre
    Приклад
    • offentlige bygninger;
    • vi må få ned de offentlige utgiftene
    • brukt som substantiv:
      • arbeide for det offentlige

Фіксовані вирази

  • offentlig hemmelighet
    noe som skal være hemmelig, men som likevel er blitt allment kjent
    • skandalen er en offentlig hemmelighet
Сторінка статті

katolsk

прикметник

Походження

gjennom tysk eller fransk, fra latin; av gresk katholikos ‘allmenn, universell’

Значення та вживання

som hører til eller vedkjenner seg katolisismen
Приклад
  • en katolsk hjelpeorganisasjon;
  • den katolske skolen i nabolaget

Фіксовані вирази

  • de katolske brev
    navn på sju brev i Det nye testamente som er adressert til en vid eller ubestemt leserkrets
  • den katolske kirken
    verdensomspennende kirkesamfunn som har paven som overhode
  • katolsk i hodet
    tullete;
    forvirret, gal
  • mer katolsk enn paven
    som går lenger i å forsvare et standpunkt enn den som først har hevdet det;
    som følger normer og regler i et gitt miljø i mye høyere grad enn det som kreves
Сторінка статті

Словник нюношка 49 oppslagsord

allmenn, ålmenn

прикметник

Походження

norrønt almennr; innverknad frå tysk (all)gemein ‘felles for alt, alle’

Значення та вживання

  1. felles, sams for alt, alle;
    som gjeld alle
    Приклад
    • allmenn verneplikt;
    • allmenn røysterett
  2. som gjeld (heile) samfunnet;
    offentleg
    Приклад
    • saka har allmenn interesse;
    • det er eit allment ynske
    • brukt som adverb:
      • det er allment kjent
  3. Приклад
    • det er allmenn semje om saka
  4. som gjeld utan unntak;
    universell
    Приклад
    • allmenne sanningar;
    • ei heilag, allmenn kyrkje
Сторінка статті

sunn

прикметник

Походження

frå lågtysk og tysk

Значення та вживання

  1. som har god helse;
    Приклад
    • vere sunn og frisk;
    • sjå sterk og sunn ut
  2. god for helsa;
    Приклад
    • sunn og næringsrik kost;
    • mosjon er sunt
  3. som syner omtanke;
    fornuftig, praktisk
    Приклад
    • sunn skepsis
  4. bra, positiv
    Приклад
    • sunn ungdom;
    • slikt er ikkje sunn lesnad for barn
  5. god, solid
    Приклад
    • verksemda har ein sunn økonomi

Фіксовані вирази

  • ei sunn sjel i ein sunn lekam
    god psykisk helse i ein frisk og sterk kropp
  • sunn fornuft
    allmenn evne til å oppfatte kva som er hensiktsmessig, rett, klokt eller liknande;
    folkevit
    • bruke sunn fornuft for å avgjere saka;
    • vere utstyrt med sunn fornuft
Сторінка статті

fri 2

прикметник

Походження

av lågtysk vri

Значення та вживання

  1. om person, stat eller styre: som har eller gjev fulle politiske rettar
    Приклад
    • frie borgarar;
    • innbyggjarane er frie;
    • landet har ein fri riksskipnad;
    • den frie verda;
    • frie val
  2. politisk sjølvstyrt;
    uavhengig
    Приклад
    • eit fritt land;
    • eitt fritt folk;
    • den frie pressa
  3. verna av lova;
    trygg for åtak
    Приклад
    • ha fritt leide
  4. ikkje innesperra eller i fangenskap
    Приклад
    • på fri fot
    • brukt som adverb
      • sleppe fri;
      • setje nokon fri
  5. utan stengsel eller hinder (for ferdsel, rørsle, sikt eller liknande)
    Приклад
    • fritt armslag;
    • fritt farvatn;
    • fri bane;
    • fritt utsyn;
    • på fri mark;
    • i Guds frie natur
    • brukt som adverb
      • puste fritt;
      • vekse fritt;
      • falle fritt;
      • garden ligg fritt til
  6. ikkje kontrollert eller regulert (av det offentlege);
    tillaten for alle;
    Приклад
    • fri konkurranse;
    • den frie marknaden;
    • fritt fiske;
    • fritt tilgjenge;
    • fritt ord
  7. ikkje strengt bunden til reglar, mønster, førebilete eller liknande;
    Приклад
    • fri oppseding;
    • fri rytme;
    • fri assosiasjon;
    • fri fantasi;
    • fri kjærleik
    • brukt som adverb
      • fritt omsett etter tysk
  8. utan særleg påverknad eller omsyn av noko slag;
    Приклад
    • ha fritt val;
    • av fri vilje;
    • den frie viljen;
    • på fritt grunnlag;
    • fri utvikling
    • brukt som adverb
      • kunne velje fritt;
      • stille nokon fritt;
      • stå heilt fritt
  9. utan særleg tvang, restriksjonar eller liknande
    Приклад
    • leve eit fritt liv
    • brukt som adverb
      • ha det fritt på jobben
  10. lausriven frå band, plikter, ansvar og liknande
    Приклад
    • kjenne seg fri som fuglen;
    • vere fri og frank
  11. trygg, open og direkte;
    Приклад
    • ha eit fritt blikk;
    • føre eit fritt språk;
    • det rådde ein fri tone i laget;
    • vere fri av seg;
    • får eg vere så fri å …
    • brukt som adverb
      • dette meiner eg fritt;
      • snakke fritt ut
  12. som har (mellombels) fritak frå arbeid, skule eller andre plikter;
    friteken, unnateken
    Приклад
    • ta seg fri frå skulen;
    • ha fri frå jobben;
    • eg vil be meg fri;
    • sleppe fri frå militæret
  13. som unngår;
    som er spart for;
    Приклад
    • gå fri all sut;
    • fri for angst;
    • bli fri sjukdomen
  14. ikkje skyldig eller innblanda;
    jamfør frikjenne
    Приклад
    • kjenne nokon fri;
    • dømme nokon fri
  15. som er utan;
    Приклад
    • vere fri for mat;
    • det er fritt for mus no;
    • boka er fri for humor
  16. brukt som etterledd i samansetningar: utan fare for;
    trygg, sikker
  17. Приклад
    • fri kost og losji;
    • fri skyss
    • brukt som adverb
      • få boka fritt tilsend
  18. i fysikk og kjemi: som ikkje er bunden til noko;
    ikkje i sambinding
    Приклад
    • frie elektron;
    • fri energi

Фіксовані вирази

  • det er ikkje fritt for
    ein kan ikkje nekte for
    • det er ikkje fritt for at det breier seg ein viss skepsis
  • frie hender
    full handlefridom
    • ho fekk frie hender til å lage ein ny radioserie
  • fritt fall
    • fall som ikkje blir hindra av mekanisk motstand
    • rask og kraftig nedgang i verdi, prestisje eller liknande
      • verdsøkonomien var i fritt fall
  • gå fri
    sleppe straff;
    sleppe unna
  • ha ryggen fri
    • vere sikra mot kritikk og åtak fordi ein handla etter reglane eller på andre måtar har gardert seg
    • vere sikra mot fysisk angrep bakfrå
  • i det fri
    utandørs
    • frukost i det fri
  • ikkje vere fri for
    måtte vedgå at nokon er eller gjer det som er nemnt
    • han er ikkje fri for å vere tjuvaktig
Сторінка статті

allmenngjere, ålmenngjere

allmenngjera, ålmenngjera

дієслово
розділений інфінітив: -a

Значення та вживання

gjere allmenn;
Приклад
  • allmenngjere ein tariffavtale
Сторінка статті

gjengs

прикметник

Походження

norrønt gengr ‘gangfør, gyldig’; av gå (1

Значення та вживання

vanleg;
allmenn;
rådande, utbreidd
Приклад
  • eit gjengs uttrykk;
  • gjengse meiningar;
  • det har vorte gjengs
Сторінка статті

universell

прикметник

Походження

frå fransk

Значення та вживання

  1. som femnar om eller gjeld for heile verda (eller universet);
    verdsomfattande
    Приклад
    • universelt samarbeid
  2. som eksisterer under alle forhold eller til alle tider;
    allmenn
    Приклад
    • universelle prinsipp for rett og gale
  3. som kan nyttast av alle
    Приклад
    • tilkomsten til kyrkja er universelt forma ut

Фіксовані вирази

  • universell utforming
    utforming av produkt, bygningar eller anna på ein slik måte at dei i størst mogleg grad kan nyttast av alle
    • universell utforming av nettsider;
    • krav om universell utforming av nye bygg
Сторінка статті

sats

іменник чоловічий

Походження

frå tysk, av setzen ‘setje’

Значення та вживання

  1. fastsett pris;
    takst, tariff
    Приклад
    • nye satsar for eigedomsskatt
  2. avdeling av eit musikkverk
    Приклад
    • symfonien hadde fire satsar
  3. fråspark som innleiing til eit hopp
    Приклад
    • treffe i satsen
  4. setning som uttrykkjer ei allmenn sanning eller ein allmenn påstand
    Приклад
    • ein matematisk sats
  5. i vin- og brennevinsproduksjon: blanding av råstoff (frukt, sukker og anna) og gjær
    Приклад
    • 50 liter med sats
  6. eksplosiv blanding;
    jamfør tennsats
    Приклад
    • satsen på ei fyrstikk
  7. om eldre forhold i typografi: linjer eller sider stilte saman av typar til ein tekst som skal prentast

Фіксовані вирази

  • ta sats
    • begynne eit sprang eller hopp;
      satse (2)
    • ta mot til seg
      • dei tek sats og kastar seg inn i kappestriden
Сторінка статті

offentleg

прикметник

Походження

frå eldre tysk , av offen ‘open’

Значення та вживання

  1. som alle har tilgjenge til;
    som går føre seg for opne dører
    Приклад
    • eit offentleg føredrag;
    • lova om offentleg dokumentinnsyn;
    • det er for få offentlege toalett i byen;
    • vi treng fleire friområde til offentleg bruk
  2. som gjeld alle;
    Приклад
    • eit offentleg spørsmål
  3. som er alminneleg kjend;
    som er kunngjord
    Приклад
    • trulovinga er ikkje offentleg enno
  4. som gjeld stat og kommune;
    som har med heile samfunnet å gjere
    Приклад
    • ein offentleg bygning;
    • det er offentleg eigedom;
    • dei offentlege utgiftene er for høge
    • brukt som substantiv:
      • vere tilsett i det offentlege

Фіксовані вирази

  • offentleg hemmelegheit
    noko som skal vere hemmeleg, men som likevel er allment kjent
    • skandalen er ei offentleg hemmelegheit
Сторінка статті

meinig

прикметник

Походження

av lågtysk mene ‘allmenn, sams’

Значення та вживання

  1. som høyrer til det jamne folket;
    som ikkje høyrer til leiar- eller toppsjiktet;
    vanleg;
    jamfør meinigmann
    Приклад
    • den meinige mannen;
    • meinige partimedlemer
  2. i militæret: som ikkje har befalsgrad
    Приклад
    • ein meinig soldat
    • brukt som substantiv
      • offiserar og meinige

Фіксовані вирази

  • leiande meinig
    grad (1, 2) i Forsvaret som blir gjeven til vernepliktige som tek på seg ekstra ansvar, til dømes som lagførar
Сторінка статті

leie 3

leia

дієслово

Походження

norrønt leiða, kausativ til lide

Значення та вживання

  1. føre med seg eller etter seg i handa eller i eit band
    Приклад
    • leie eit barn;
    • dei leier kvarandre
  2. føre i ei viss lei
    Приклад
    • leie kloakken ut i sjøen;
    • ho leidde samtala inn på eit nytt emne
    • brukt som adjektiv:
      • eit leiande spørsmål
  3. stå i spissen for;
    vere leiar for
    Приклад
    • leie eit firma
    • brukt som adjektiv:
      • ha ei leiande stilling
  4. føre vidare elektrisitet eller varme
    Приклад
    • vatn leier elektrisitet
  5. vere først i ei tevling
    Приклад
    • nordmannen leidde med fem sekund

Фіксовані вирази

  • leie an
    gå først
    • leie an i utviklinga
  • leie ut
    dra slutningar for eit einskildtilfelle ut frå ein allmenn regel;
    utleie
Сторінка статті