Avansert søk

Nynorskordboka 33 oppslagsord

snau 1

substantiv hankjønn

Opphav

av nederlandsk snauw

Tyding og bruk

om eldre forhold: mindre orlogsskip

snau 2

adjektiv

Opphav

norrønt snauðr

Tyding og bruk

utan noko på;
berr (1), naken (2)
Døme
- snaue fjellvidder
skallete
Døme
- snau i hovudet
blakk, pengelens
Døme
- ikkje vere heilt snau
ikkje fullt;
noko mindre enn;
knapp
Døme
- om ei snau veke;
- dressen var i snauaste laget
- brukt som adverb:
  ha snautt med pengar;
  rekne for snautt;
  det var snautt nokon som visste om det

Faste uttrykk

ikkje vere snauare enn
ikkje vere dårlegare enn
ho var ikkje snauare enn at ho tok seg jobb som kokk
klippe seg snau
klippe håret heilt kort

snaue

snaua

verb

Tyding og bruk

hogge eller klippe snau

svart 2

adjektiv

Opphav

norrønt svartr

Tyding og bruk

med farge som liknar sot eller kol
Døme
- svarte sko;
- ein svart hest;
- svarte haustnetter;
- midt på svarte natta
om person eller folkegruppe: som har medfødd mørk hudfarge;
jamfør brun (2, 2) og kvit (2)
Døme
- dei svarte befolkninga i USA;
- førebiletet hennar er den svarte kvinna Rosa Parks
- brukt som substantiv:
  dei svarte og kvite i Sør-Afrika
mørk, aud
Døme
- midt i svarte skogen
skiten, urein
Døme
- vere svart på fingrane;
- bli svart på kleda
fullpakka
Døme
- svart av folk
berr (1), snau (2, 1)
Døme
- sauene gnog svart kring seg
som er utan fangst
Døme
- dra svarte garn
dyster, mislykka, mørk
Døme
- alt var svart og håplaust;
- brått vart alt svart for meg;
- ein svart dag for norsk skeisesport;
- det er berre svarte armoda;
- framtidsutsiktene er svartare enn nokon gong;
- da det såg som svartast ut, reiste laget seg
- brukt som adverb:
  sjå svart på framtida
brukt i eid
Døme
- for svarte svingande!

Faste uttrykk

arbeide/jobbe svart
arbeide for svarte pengar
dei arbeidde svart heile sommaren;
det er ulovleg å jobbe svart
på svarte livet
alt ein orkar
henge i på svarte livet
svart hav
hav utan fisk
svart hol
område i verdsrommet med så sterk gravitasjon at ingenting slepp ut, ikkje eingong lys
svarte hol ser ein ikkje, men ein kan sjå verknaden på omgjevnadene
svart humor
grotesk, pessimistisk humor
svart kaffi
kaffi utan fløyte eller mjølk
svart lygn
sjofel lygn
svart magi
trolldom som siktar mot å skade eller drepe;
svartekunst
svarte pengar
skattepliktige pengar som ein lèt vere å betale skatt for

øyden

adjektiv

Opphav

jamfør færøysk oyðin ‘aud, ubygd, berr’; samanheng med øyde (

Tyding og bruk

aud (1), forlaten
Døme
- jorda var aud og øyden;
- eit øyde hus;
- det er så øyde her
- brukt som adverb:
  garden låg øyde;
  huset stod øyde
om lukt, smak eller liknande: gammal, ufrisk
Døme
- øyden smak
1. brukt som adverb:
  det luktar øyde
som heilt vantar noko;
lens (2, 1), snau (2, 3), aud (2)
Døme
- øyden for pengar;
- vi var reint øydne for mat
som bruker mykje;
lite sparsam;
øydsam
Døme
- ho er svært øyden i hushaldet

Faste uttrykk

leggje øyde
leggje brakk;
rasere, øydeleggje

øyde 3

øyda

verb

Opphav

norrønt eyða; jamfør aud

Tyding og bruk

gjere aud;
forlate, fare frå (ein stad så det blir folkelaust)
Døme
- øyde garden;
- øyde huset
gjere snau;
ta alt frå
Døme
- øyde seg for pengar
bruke, nytte (så det ikkje er nokon ting att)
Døme
- han hadde øydd heile formuen sin;
- ho har øydd tolmodet mitt
gjere til inkjes;
øydeleggje
Døme
- øyde byen med våpenmakt;
- elden øyder;
- dette vil øyde venskapen mellom oss

Faste uttrykk

øyde opp
bruke opp;
sløse bort

snøye 2

snøya

verb

Opphav

norrønt sneyða

Tyding og bruk

gjere snau (2
- snøye (av) heile skogen – hogge ned, snauhogge
refleksivt:
- ta til å snøyast – ta til å miste håret

Faste uttrykk

snøye til seg
grave, kare til seg alt ikring seg

liten

adjektiv

Opphav

norrønt lítill, lítinn; jamfør lite (

Tyding og bruk

som ikkje er stor;
med avgrensa storleik;
under middels høg;
jamfør litle, mindre, minst, små og vesle
Døme
- eit lite hus;
- ein liten porsjon;
- vere liten av vekst;
- ho er bitte lita
svært ung;
mindreårig
Døme
- da ho var lita;
- han har eit lite barn;
- ho er for lita til å gå aleine;
- stakkars liten!
- brukt som substantiv:
  aktivitetar for liten og stor
brukt som substantiv: baby
Døme
- ho skal ha ein liten
som dekkjer eit lite område
Døme
- eit lite land;
- ein triveleg liten by;
- ha liten plass
om tid: kortvarig, snau
Døme
- ei lita stund;
- ein liten pause;
- ein liten time;
- ha lita tid;
- ein liten augeblink;
- ta ein liten tur
som er utan vekt eller verdi
Døme
- ein liten feil;
- ein liten detalj;
- det spelar lita rolle kva du gjer;
- vise lita interesse;
- i liten grad
som femner om få einingar, personar eller liknande;
fåtalig
Døme
- ei lita gruppe

Faste uttrykk

gjere seg liten
vise seg småleg;
nedverdige seg
kjenne seg liten
oppfatte seg sjølv som uviktig eller hjelpelaus

lens 2

adjektiv

Opphav

frå nederlandsk

Tyding og bruk

som manglar innhald;
tom (1), snau (2, 3), fri (2, 15)
Døme
- vere lens for mat;
- vere lens for ved
- - pengelens
tom for vatn
Døme
- pumpe skuta lens

Faste uttrykk

slå lens
late vatnet;
urinere

berr

adjektiv

Opphav

norrønt berr

Tyding og bruk

ikkje (over)dekt, udekt;
naken, snau (2
Døme
- vere berr på halsen;
- blomstre på berr kvist
openberr, synleg
Døme
- sanninga ligg ikkje alltid berr for auga
- brukt som adverb: klart, tydeleg
  det skein så bert for henne korleis det var
ublanda;
rein (3, skir;
jamfør berre (4, 1)
Døme
- drikke dropane berre;
- seie berre sanninga
- brukt som adverb:
  vere bert aleine
brukt forsterkande: jamfør berre (4
Døme
- det var som berre fanden;
- sterk som berre det

Faste uttrykk

berr mark
mark utan snødekke;
berrmark
for sitt berre liv
om det så galdt livet
på berr bakke
utan noko å hjelpe, livberge seg med
under berr himmel
utan tak over hovudet

Side 1 av 4

Resultater per side: