Avansert søk

Enkelt søk

Nynorskordboka 9 oppslagsord

sabotasje

substantiv hankjønn

Opphav

frå fransk, jamfør sabotere

Tyding og bruk

kampmetode ved arbeidskonfliktar, under okkupasjon eller mot ein fiende, som går ut på å hindre produksjonen og skape kaos og vanskar med til dømes å setje ned arbeidstempoet eller øydeleggje kommunikasjonar, bygningar eller liknande
Døme
- dei utførte sabotasje mot kraftanlegget;
- aktivistane er mistenkte for sabotasjen
det å gå utanom eller ikkje rette seg etter eit påbod
Døme
- tenåringen driv sabotasje mot alle forsøk på å avgrense skjermtida

Artikkelside

direkte

adjektiv

Uttale

direkˊte eller dirˊekte

Opphav

av latin dirigere

Tyding og bruk

utan omvegar eller avbrot
Døme
- direkte vegsamband
- brukt som adverb
  gå direkte heim
utan mellomledd;
beinveges;
førstehands;
til skilnad frå indirekte
Døme
- ha direkte kjennskap til noko;
- den direkte årsaka til ulykka var glatt vegbane
- brukt som adverb
  kjøpe direkte frå produsent
som går rett på sak;
beintfram
Døme
- eit direkte spørsmål;
- dei tykte han var for direkte
brukt som adverb: rett og slett;
heilt
Døme
- direkte pinleg;
- dette er direkte feil;
- det er direkte farleg å køyre på denne vegen;
- ei ordning som er direkte i strid med lova

Faste uttrykk

direkte aksjon
utanomparlamentarisk kampmåte som streik, demonstrasjon, sabotasje eller liknande
gå til direkte aksjon mot tvangsauksjonar
direkte objekt
setningsledd som uttrykkjer den eller det som verbalhandlinga er retta mot
i setninga ‘ho kjøpte ny bil’ er ‘ny bil’ det direkte objektet
direkte skatt
skatt av inntekt og formue
direkte tale
- ordrett attgjeving av noko ein annan har sagt (i ei tekst)
- klart og skjøneleg språk
  ein politikk prega av klare markeringar og direkte tale
direkte val
val der veljarane røystar på dei personane som dei ynskjer å ha som representantar i eit parlament eller liknande;
til skilnad frå indirekte val
på direkten
- utan førebuing;
  på sparket
  ta utfordringa på direkten
- i direktesending
  bli intervjua på direkten
- i ballspel: utan å dempe ballen før ein sender han vidare
  skåre på direkten

Artikkelside

direkte aksjon

Tyding og bruk

utanomparlamentarisk kampmåte som streik, demonstrasjon, sabotasje eller liknande;

Sjå: direkte

Døme

gå til direkte aksjon mot tvangsauksjonar

Artikkelside

gerilja

substantiv hankjønn

Opphav

av spansk guerilla ‘liten krig’

Tyding og bruk

krigføring frå mindre, irregulære frigjeringsgrupper (med uventa åtak, sabotasje og liknande)
Døme
- drive gerilja;
- opplæring i gerilja
(revolusjonær) folkerørsle som fører frigjeringskamp mot undertrykkjarar;
undergrunnsrørsle
Døme
- geriljaen gjekk til åtak

Artikkelside

syndikalisme

substantiv hankjønn

Opphav

av syndikat

Tyding og bruk

revolusjonær retning i arbeidarrørsla som krev at klassekampen skal førast gjennom fagforeiningane med ikkje-parlamentariske middel som boikott, streik og sabotasje, og som vil leggje produksjonsleiinga til fagforeiningane

Artikkelside