Avansert søk

Ett treff

Nynorskordboka 28 oppslagsord

rettferdig

adjektiv

Opphav

norrønt réttferðugr; etter lågtysk ‘som fyller rettskrava’

Tyding og bruk

  1. i samsvar med lov eller moral;
    som held strengt på det som er rett;
    rettvis
    Døme
    • ei rettferdig avgjerd;
    • ein rettferdig dommar;
    • rettferdig konkurranse
  2. som blir sett på som korrekt eller fortent;
    rettkomen, rimeleg
    Døme
    • rettferdig fordeling av goda;
    • rettferdig harme
  3. i religiøst mål: som oppfyller Guds bodord;
    Døme
    • det finst ikkje éin som er rettferdig

rett skal vere rett

Tyding og bruk

det må seiast for å vere rettferdig (ofte sagt som innleiing eller avslutning for å moderere kritikk);
Sjå: rett

jordreform

substantiv hokjønn

Tyding og bruk

reform som går ut på å fordele (den dyrka) jorda på ein meir rettferdig måte
Døme
  • den nyvalde presidenten lova ei omfattande jordreform

fairspela, fairspelt

adjektiv

Tyding og bruk

i idrett: spela på ein rettferdig måte;
jamfør fair
Døme
  • ein fairspela kamp

fair

adjektiv

Uttale

fer

Opphav

frå engelsk; same opphav som fager

Tyding og bruk

som held seg til reglane;
Døme
  • ein fair konkurranse;
  • dei kjempa ein fair kamp;
  • dei fekk fair behandling
  • brukt som adverb
    • spele fair

likebehandling

substantiv hokjønn

Tyding og bruk

det at nokon eller noko blir behandla likt og rettferdig, på like vilkår
Døme
  • omsynet til likebehandling

behandling

substantiv hokjønn

Uttale

behanˊdling

Opphav

av behandle

Tyding og bruk

  1. medisinsk tiltak for å lækje nokon eller minke eit helseproblem;
    Døme
    • få behandling for ryggen;
    • gå til behandling hos psykolog;
    • behandling med antibiotika;
    • kirurgisk behandling
  2. vurdering og/eller drøfting av ei sak som leier fram til ei avgjerd, eit vedtak eller liknande;
    Døme
    • saka er til behandling i departementet
  3. måte som nokon ber seg åt på overfor eit anna menneske eller eit dyr;
    Døme
    • rettferdig behandling;
    • brutal behandling av hestar
  4. handsaming av ein gjenstand på ein viss måte
    Døme
    • golvet fekk ny behandling med lakk
  5. det å bruke eller betene (2) noko
    Døme
    • behandling av maskinar

-ferdig

adjektiv

Uttale

-færˊdi

Tyding og bruk

etterledd brukt om noko eller nokon som er eller fer fram på ein viss måte;

rettferdskjensle

substantiv hokjønn

Tyding og bruk

kjensle av kva som er rettferdig, og kva som er urettferdig
Døme
  • hjartelag og rettferdskjensle

justere

justera

verb

Opphav

av mellomalderlatin justare; av latin justus ‘rett, rettferdig’ av jus ‘rett’

Tyding og bruk

kontrollere og regulere;
stille inn nøye;
Døme
  • justere ei vekt;
  • justere motoren;
  • løna skal justerast

Faste uttrykk

  • justert skurlast
    skoren trelast som er avretta og dimensjonert til eksakte mål