Avansert søk

Nynorskordboka 28 oppslagsord

orgel

substantiv inkjekjønn

Opphav

gjennom tysk, frå mellomalderlatin , opphavleg ‘instrument av organ’ det vil seie piper; jamfør orge (

Tyding og bruk

instrument der tonane blir laga med at luft blir blåsen frå belgar gjennom piper, og som ein spelar på med hjelp av manual ( og pedalar

Døme

han speler orgel i kyrkja

- elorgel
- hammondorgel
- trøorgel

Artikkelside

temperatur

substantiv hankjønn

Opphav

latin temperatura ‘høveleg blanding’

Tyding og bruk

grad, styrke, nivå av varme
Døme
- det er høg, låg temperatur – varmt, kaldt;
- vatn frys når temperaturen er 0 °C
temperatur (1) uttrykt i grader
Døme
- liste over temperaturane ulike stader
kroppsvarme
Døme
- normal temperatur;
- for høg temperatur – feber;
- ta temperaturen – måle
i overført tyding: stemning (2, atmosfære
Døme
- den politiske temperaturen
i musikk: avvik frå absolutt reinstemming av eit orgel eller liknande

Faste uttrykk

absolutt temperatur
temperatur målt frå det absolutte nullpunktet
kritisk temperatur
temperatur da ei kjemisk eller fysisk endring går føre seg

Artikkelside

registrere

registrera

verb

Opphav

av mellomalderlatin registrare, av registrum; jamfør register

Tyding og bruk

føre inn i register (1)
Døme
- bilen er registrert på Hamar
- brukt som adjektiv:
  ein registrert brukar av tenesta
notere seg;
merkje seg
Døme
- ho registrerte at dei tok til å bli trøytte
måle automatisk
Døme
- ein seismograf registrerer jordskjelv
setje register (2) på eit orgel i eller ut av funksjon

Faste uttrykk

registrere seg
syrgje for at ein blir ført opp i ei oversikt
ho har registrert seg som deltakar på konferansen;
du må registrere deg i resepsjonen når du kjem
registrert varemerke
varemerke som er ført inn i eit register, og som ei verksemd har eineretten til å nytte

Artikkelside

ventil

substantiv hankjønn

Opphav

gjennom tysk, frå mellomalderlatin ‘sluse’; av latin ventus ‘vind’

Tyding og bruk

innretning som opnar eller stengjer for damp, gass, væske eller liknande
Døme
- opne ventilane på rommet;
- ventilane i ein bilmotor;
- ventilen på ein sykkelslange
i musikk: innretning til å regulere lyden på blåseintrument og orgel
Døme
- ventilane på ein trompet
rundt skipsvindauge i ein hengsla metallring;
kuauge (2)

Artikkelside

tremulant

substantiv hankjønn

Opphav

frå italiensk; jamfør tremulere

Tyding og bruk

i musikk: tremolo (2)
mekanisk innretning i eit orgel som får tonene til å vibrere
i språkvitskap: vibrant

Artikkelside

organist

substantiv hankjønn

Opphav

av latin organum; sjå organ

Tyding og bruk

person som spelar orgel, særleg som tilsett i ei kyrkje;

jamfør kantor

Artikkelside

belg

substantiv hankjønn

Opphav

norrønt belgr

Tyding og bruk

(pose eller sekk av) flådd skinn som er rengt av eit dyr utan å vere skore opp i buken
sekkforma reiskap brukt til å puste luft på elden for å auke temperaturen; jamfør blåsebelg og smiebelg
Døme
- dra belgen i smia
del av orgel, trekkspel, sekkepipe eller liknande som pumpar luft inn i den delen av instrumentet som lagar lyd
Døme
- belgen på eit orgel;
- dra belgen på trekkspelet
noko som liknar ein belg (2)
Døme
- belgen på eit gammalt fotografiapparat
skolm (1)
buk (1), vom (2)
midtstykke i ein trål

Artikkelside

maken

adjektiv

Tyding og bruk

heilt lik

Døme

kjolen din er maken til min;
vi har make orgel heime

Artikkelside

veltent

adjektiv

Tyding og bruk

som har gjort lang og god teneste

Døme

eit gammalt veltent orgel

Artikkelside

diskant

substantiv hankjønn

Opphav

frå mellomalderlatin ‘songrøyst som skil seg ut frå andre’, opphavleg av latin dis- og cantus ‘song’; jamfør dis- (1)

Tyding og bruk

øvste del av stemmeleie
Døme
- syngje oppe i diskanten
øvste stemme i fleirstemd musikk
Døme
- ein klar og distinkt diskant
øvste del av tonespekteret;
høgre halvdel av klaviaturet på piano og orgel
Døme
- innstillingane for bass og diskant

Artikkelside

Side 1 av 3

Resultater per side: