Gå til hovudinnhald
Tilgjenge
ordbøkene.no, Bokmålsordboka og Nynorskordboka

Avansert søk

Vanleg søk
Søkjehjelp
28 treff

Nynorskordboka 28 oppslagsord

opnar

substantiv hankjønn

Tyding og bruk

  1. reiskap til å opne noko med
    Døme
    • opne flaska med opnaren
  2. første nummer i framsyning eller konsert;
    første låt på album (2)
    Døme
    • opnaren på cd-en
  3. person som opnar noko
    Døme
    • opnaren av utstillinga
  4. i kortspel: person som gjev første meldinga
Artikkelside

opne

opna

verb

Opphav

norrønt opna; jamfør open

Tyding og bruk

  1. gjere open
    Døme
    • opne døra;
    • opne brevet;
    • ho opna jakka;
    • han opnar fisken for å ta ut innvolane
  2. gjere tilgjengeleg;
    Døme
    • opne vegen for biltrafikk;
    • opne konto i ein bank;
    • opne ei ny bru
  3. Døme
    • kafeen opnar om føremiddagen
  4. gå i gang med;
    byrje
    Døme
    • opne butikk;
    • opne ei samtale;
    • opne eit møte;
    • opne skuledagen med song

Faste uttrykk

  • opne for
    gjere mogleg;
    godta
    • vedtaket opnar for at senteret kan byggjast
  • opne munnen
    byrje å snakke
    • elevar som ikkje vågar å opne munnen
  • opne seg
    • om landskap: vide seg ut
      • dalen opnar seg
    • bli tilgjengeleg
      • ei ny von har opna seg for henne
    • tru seg utan atterhald til nokon
      • ho opna seg for læraren
    • gjere seg mottakeleg
      • opne seg for synspunkta til motparten
Artikkelside

popupvindauge, popupvindauga, poppoppvindauge, poppoppvindauga

substantiv inkjekjønn

Tyding og bruk

vindauge (4) som opnar seg på datamaskin, oftast utan at brukaren vil det, gjerne med reklame og liknande;
Artikkelside

popup, poppopp

substantiv hankjønn

Tyding og bruk

  1. vindauge (4) som opnar seg på datamaskin, oftast utan at brukaren vil det, gjerne med reklame og liknande;
  2. brukt som førsteledd i samansetningar som handlar om verksemder, gjerne butikkar, restaurantar, galleri og liknande, som berre finst ein kort periode;
    i ord som popupbutikk
Artikkelside

sprettoppvindauge, sprettoppvindauga

substantiv inkjekjønn

Tyding og bruk

vindauge (4) som opnar seg på datamaskin, oftast utan at brukaren vil det, gjerne med reklame og liknande;
Artikkelside

nøtt

substantiv hokjønn

Opphav

norrønt hnot; samanheng med latin nux ‘nøtt’

Tyding og bruk

  1. rundvoren frukt med hardt skal kring ein etande kjerne
    Døme
    • knekkje nøtter;
    • ei kake med rosiner og nøtter
  2. i botanikk: tørr, hard frukt som ikkje opnar seg før spiring, og som vanlegvis har berre eitt frø
  3. i overført tyding: vanskeleg oppgåve;
    utfordring
    Døme
    • ei vanskeleg nøtt;
    • saka er ei juridisk nøtt

Faste uttrykk

  • ei hard nøtt å knekkje
    ei vanskeleg oppgåve
  • tett i nøtta
    dum
  • trong i nøtta
    dum
Artikkelside

kjeft

substantiv hankjønn

Opphav

norrønt keptr

Tyding og bruk

  1. munn på dyr eller menneske;
    trut
    Døme
    • hunden hadde frode om kjeften;
    • ha kjeften full av mat;
    • få seg ein på kjeften
  2. munn som talereiskap;
    Døme
    • stoppe kjeften på nokon;
    • alle som opnar kjeften, har eit ansvar
  3. skjenn, kjefting
    Døme
    • bruke kjeft;
    • få kjeft
  4. fremste del på grave- eller gripereiskap;
    vid opning;
    gap
    Døme
    • kjeften på tonga;
    • ein gravemaskin med stor kjeft
  5. egg (1, 1) på øks

Faste uttrykk

  • ha det i kjeften
    vere god til å prate, men ikkje til å handle
  • halde kjeft
    teie, slutte å snakke;
    ikkje fortelje
    • hald kjeft!
  • ikkje ein kjeft
    ikkje nokon;
    ingen
    • det var ikkje ein kjeft å sjå
  • passe kjeften
    vere forsiktig med kva ein seier
  • vere stor i kjeften
    bruke sterke ord;
    vere skrytete
Artikkelside

bær 1

substantiv inkjekjønn

Opphav

norrønt ber

Tyding og bruk

  1. lita, saftig frukt av ymse planter, til dømes blåbær, jordbær og molte
    Døme
    • plukke bær i skogen;
    • lage syltetøy av bær frå hagen
  2. i botanikk: saftig frukt (2) som ikkje opnar seg når ho blir mogen, og som i regelen inneheld mange frø

Faste uttrykk

  • ikkje skjøne bæret
    ikkje forstå noko som helst
    • elevane skjøna ikkje bæret då læraren forklarte likningar med to ukjende;
    • dette skjønar eg ikkje bæret av
Artikkelside

sylinderlås

substantiv hankjønn eller inkjekjønn

Tyding og bruk

sylinderforma lås som ein opnar med flat nøkkel med innhakk langs den eine sida;
jamfør yalelås
Artikkelside

ventil

substantiv hankjønn

Opphav

gjennom tysk, frå mellomalderlatin ‘sluse’; av latin ventus ‘vind’

Tyding og bruk

  1. innretning som opnar eller stengjer for damp, gass, væske eller liknande
    Døme
    • opne ventilane på rommet;
    • ventilane i ein bilmotor;
    • ventilen på ein sykkelslange
  2. i musikk: innretning til å regulere lyden på blåseintrument og orgel
    Døme
    • ventilane på ein trompet
  3. rundt skipsvindauge i ein hengsla metallring;
Artikkelside