Avansert søk

Nynorskordboka 8 oppslagsord

inspirere

inspirera

verb

Opphav

av latin inspirare ‘blåse, ande inn, setje mot i’

Tyding og bruk

gjere oppglødd;
gje inspirasjon;
stimulere, påverke
Døme
- opplevinga inspirerte han til eit dikt;
- kjenne seg inspirert av noko;
- avgjerda syntest vere inspirert av regjeringa
- brukt som adjektiv:
  arbeide i eit inspirerande miljø
i religiøst språk: fylle med ånd
Døme
- Bibelen er inspirert av Gud
trekkje luft inn;
puste inn;
til skilnad frå ekspirere

tenne 1

tenna

verb

Opphav

mellomnorsk tenda; jamfør norrønt tendra

Tyding og bruk

få noko til å brenne;
kveikje, tendre (1
Døme
- tenne bål;
- tenne ei fyrstikk;
- tenne seg ein sigarett
skru på elektrisk lys
Døme
- tenne ei fyrlykt;
- tenne taklampa;
- tenne blinklyset i rundkjøringar
få ein sprengladning til å gå av
Døme
- tenne fyrverkeri;
- tenne ei bombe
aktivere tenning (2)
Døme
- motoren tende på første forsøk
fate eld, fengje
Døme
- det tende i flishaugen
gjere oppglødd;
inspirere
Døme
- talaren tende tilhøyrarane
bli eller gjere seksuelt lysten
Døme
- tanken tende ho;
- dei tende kvarandre med ein gong
få til å loge opp;
vekkje til live
Døme
- tenne ei von;
- tenne gneisten i partiet

Faste uttrykk

tenne opp
lage eld
tenne opp i peisen
tenne på
- starte brann
  nokon prøvde å tenne på huset
- bli oppglødd;
  kjenne seg tiltrekt av
  tenne på utstrålinga til nokon;
  sjefen tende på ideen
tenne på alle pluggane
bli eitrande sinna

fyre

fyra

verb

Opphav

frå lågtysk; av fyr (

Tyding og bruk

tenne (1, 1)
Døme
- fyre i omnen
varme opp
Døme
- fyre med ved;
- fyre med straum;
- no må vi byrje å fyre

Faste uttrykk

fyre av
skyte (1)
han fyrte av eit skot
fyre for kråkene
sleppe ut varmen
fyre laus
- skyte (1)
- stille mange spørsmål eller kritisere
fyre opp
- tenne (1, 1)
  fyre opp i peisen
- få til å bli meir livleg eller oppglødd;
  inspirere (1), stimulere
  fyre opp stemninga;
  dei fyrte opp kvarandre

spore 4

spora

verb

kløyvd infinitiv: -a

Opphav

Tyding og bruk

bruke spore (1, 1) på hest for å få han til å springe raskare
Døme
- ho sporar hesten
i overført tyding: stimulere, inspirere (1)
Døme
- spore nokon til ekstra innsats

eggje, egge

eggja, egga

verb

Opphav

norrønt eggja; av egg (

Tyding og bruk

setje egg (1, 1) på;
kvesse
Døme
- eggje ljåen
stimulere, inspirere (1), kveikje (2);
øse (3, hisse (3);
terge (2), egle;
jamfør eggjande
Døme
- eggje sansane;
- han eggja folk til å feire;
- eggje nokon til strid;
- eggje opp folket

fyre opp

Tyding og bruk

Sjå: fyre

tenne (1, 1)
Døme
- fyre opp i peisen
få til å bli meir livleg eller oppglødd;
inspirere (1), stimulere
Døme
- fyre opp stemninga;
- dei fyrte opp kvarandre

inspirasjon

substantiv hankjønn

Opphav

frå latin; jamfør inspirere

Tyding og bruk

stimulans til kunstnarleg eller anna åndeleg verksemd;
tanke eller idé som set ein i ein opphøgd sinnstilstand
Døme
- ei utanlandsreise gav han inspirasjon til vidare skriving;
- boka har vore til glede og inspirasjon for meg;
- eg manglar inspirasjon for å kome i gang;
- guddomeleg inspirasjon
innanding;
til skilnad frå ekspirasjon

peptalk

substantiv hankjønn

Uttale

pepˊptåk

Opphav

frå engelsk; jamfør pepp

Tyding og bruk

tale som skal inspirere og oppmuntre nokon eller få nokon til å yte noko ekstra, vinne ein konkurranse eller liknande;

oppmuntrande ord

Døme

han gav laget ein peptalk før kampen