Gå til hovedinnhold
Tilgjengelighet
ordbøkene.no, Bokmålsordboka og Nynorskordboka

Avansert søk

Enkelt søk
Om avansert søk
66 treff

Nynorskordboka 66 oppslagsord

bane 3

bana

verb
kløyvd infinitiv: -a

Opphav

av bane (1

Tyding og bruk

Døme
  • bane seg veg gjennom stimmelen;
  • bane veg(en) for nye reformer
Artikkelside

bane 1

substantiv hankjønn eller hokjønn

Opphav

gjennom tysk; frå mellomtysk , av bane ‘veg, lysning’

Tyding og bruk

  1. veg, linje (8), strekning som er lagt for å kome fram, særleg om trafikk
    Døme
    • bilen skjena over i feil bane;
    • ha fri bane
  2. Døme
    • sende varer med bana
  3. linje (8) eller lei som ei rørsle går i
    Døme
    • månen går i bane rundt jorda;
    • ei ballistisk bane
  4. i overført tyding: veg eller lei å følgje i tankane
    Døme
    • tenkje i faste baner
  5. livsveg, karriere (1)
    Døme
    • velje ei akademisk bane i livet;
    • hamne på den kriminelle bana
  6. oppmerkt (del av) idrettsplass;
    særleg oppmerkte spor (1, 1) som utøvaren skal halde seg i
    Døme
    • publikum storma bana etter fotballkampen;
    • skøyteløparen trekte indre bane
  7. del av eit dekk (2) som ligg mot vegen
    Døme
    • mønsteret i bana var nedslite
  8. om papir, tapet og liknande: det stykket av ein rull som når frå tak til golv
    Døme
    • vi treng 20 baner for å tapetsere stova
  9. flate på ymse slag reiskapar
    Døme
    • bana på hamaren er sliten

Faste uttrykk

  • bringe på bane
    nemne (noko), ta opp (eit emne)
  • i lange baner
    i større mengder
  • på bana
    med der noko går føre seg
    • politikarar kom på bana og protesterte
Artikkelside

barke 3

barka

verb

Tyding og bruk

Døme
  • det barkar gale i veg

Faste uttrykk

  • barke i hop
    ryke i slagsmål
  • barke saman
    gå i kamp
    • laga barka saman på bana
Artikkelside

tennis

substantiv hankjønn

Opphav

frå engelsk; truleg av gammalfransk tenir ‘halde, ta’

Tyding og bruk

spel der deltakarane slår ein ball fram og tilbake med ein racket over eit nett som deler bana i to
Døme
  • profesjonell tennis
Artikkelside

venstreback

substantiv hankjønn

Tyding og bruk

i lagidrett: back på venstre sida av bana (sett frå eige mål)
Artikkelside

skugge 3

skugga

verb

Opphav

frå svensk

Faste uttrykk

  • skugge bana
    trekkje seg bort
    • dei har skugga bana i kontroversielle saker
  • skugge unna
    unndra seg;
    vegre seg
    • han var ikkje den som skugga unna ein kamp
Artikkelside

bananas

adverb

Uttale

banaˊnas

Opphav

av engelsk go bananas (berre i fleirtal)

Faste uttrykk

  • gå bananas
    te seg utstyrleg;
    gå amok
    • tilskodarane gjekk bananas etter sigeren;
    • desse aksjane kan gå heilt bananas
Artikkelside

ytre 2

adjektiv

Opphav

norrønt ýtri; jamfør ytst

Tyding og bruk

  1. som er eller ligg lengst ute
    Døme
    • rive av det ytre bordlaget;
    • i dei ytre byområda;
    • det ytre verdsromet
  2. som ligg nærmare havet eller kysten
    Døme
    • dei ytre delane av Vestlandet;
    • i ytre strøk av Lofoten
  3. om angrepsspelar i fotball: som står lengst til høgre eller venstre side av bana
    Døme
    • spele ytre venstre
  4. som gjeld overflate eller utsjånad;
    Døme
    • eit ytre sår;
    • ytre former;
    • mange legg lite vekt på slike ytre ting;
    • på det ytre planet
  5. som kjem eller verkar utanfrå
    Døme
    • ytre påverknad;
    • ei ytre årsak;
    • ytre krefter;
    • ytre fiendar
  6. som er lengst ute til høgre eller venstre i politikken
    Døme
    • vere på ytre høgre fløy

Faste uttrykk

  • i det ytre
    å sjå til;
    tilsynelatande
    • i det ytre ein hyggjeleg mann
Artikkelside

samanlikning

substantiv hokjønn

Tyding og bruk

  1. det å samanlikne;
    Døme
    • finne ut noko gjennom ei samanlikning;
    • utan vidare samanlikning
  2. talefigur der to setningsledd blir stilte saman, oftast med som eller enn;
    Døme
    • 'vere dum som ei gås' og 'han er større enn meg' er døme på samanlikning

Faste uttrykk

  • i samanlikning med
    jamført med
  • tole samanlikning med
    kunne måle seg med;
    vere like god som
    • trommeslagaren toler samanlikning med kven det skulle vere;
    • denne bana toler ikkje samanlikning med bana på Byrkjelo
  • utan samanlikning
    heilt sikkert;
    utan tvil
    • det er utan samanlikning den største sigeren
Artikkelside

dusj

substantiv hankjønn

Opphav

gjennom fransk, frå italiensk doccia ‘vassrøyr’; av latin ducere ‘leie’

Tyding og bruk

  1. fin sprut, særleg av vatn
    Døme
    • ta ein dusj;
    • brudeparet fekk ein dusj av konfetti
  2. apparat til å gje dusj (1)
    Døme
    • ho står i dusjen;
    • badekar med dusj
  3. rom med dusj (2)
    Døme
    • gymsal med dusj

Faste uttrykk

  • bli send i dusjen
    måtte gå av bana etter dårleg spel eller bli utvist på grunn av stygt spel
    • begge laga fekk ein spelar send i dusjen
Artikkelside
Side 1 av 7