Avansert søk

Nynorskordboka 21 oppslagsord

angrep

substantiv inkjekjønn

Opphav

Tyding og bruk

åtak (1)
Døme
- delta i angrep mot fiendtlege mål;
- gå til angrep på dommaren
i lagidrett: spel (1, 5) som skal gje mål
Døme
- laget gjekk i angrep;
- ho er god både i forsvar og angrep
hard kritikk
Døme
- verbalt angrep;
- han måtte tole harde angrep i pressen

ha ryggen fri

Tyding og bruk

Sjå: fri, rygg

vere sikra mot kritikk og åtak fordi ein handla etter reglane eller på andre måtar har gardert seg
vere sikra mot fysisk angrep bakfrå

fri 2

adjektiv

Opphav

av lågtysk vri

Tyding og bruk

om person, stat eller styre: som har eller gjev fulle politiske rettar
Døme
- frie borgarar;
- innbyggjarane er frie;
- landet har ein fri riksskipnad;
- den frie verda;
- frie val
politisk sjølvstyrt;
uavhengig
Døme
- eit fritt land;
- eitt fritt folk;
- den frie pressa
verna av lova;
trygg for åtak
Døme
- ha fritt leide
ikkje innesperra eller i fangenskap
Døme
- på fri fot
- brukt som adverb
  sleppe fri;
  setje nokon fri
utan stengsel eller hinder (for ferdsel, rørsle, sikt eller liknande)
Døme
- fritt armslag;
- fritt farvatn;
- fri bane;
- fritt utsyn;
- på fri mark;
- i Guds frie natur
- brukt som adverb
  puste fritt;
  vekse fritt;
  falle fritt;
  garden ligg fritt til
ikkje kontrollert eller regulert (av det offentlege);
tillaten for alle;
allmenn, open
Døme
- fri konkurranse;
- den frie marknaden;
- fritt fiske;
- fritt tilgjenge;
- fritt ord
ikkje strengt bunden til reglar, mønster, førebilete eller liknande;
sjølvstendig, fordomsfri
Døme
- fri oppseding;
- fri rytme;
- fri assosiasjon;
- fri fantasi;
- fri kjærleik
- brukt som adverb
  fritt omsett etter tysk
utan særleg påverknad eller omsyn av noko slag;
uavhengig, upåverka
Døme
- ha fritt val;
- av fri vilje;
- den frie viljen;
- på fritt grunnlag;
- fri utvikling
- brukt som adverb
  kunne velje fritt;
  stille nokon fritt;
  stå heilt fritt
utan særleg tvang, restriksjonar eller liknande
Døme
- leve eit fritt liv
- brukt som adverb
  ha det fritt på jobben
lausriven frå band, plikter, ansvar og liknande
Døme
- kjenne seg fri som fuglen;
- vere fri og frank
trygg, open og direkte;
frimodig, beintfram (1)
Døme
- ha eit fritt blikk;
- føre eit fritt språk;
- det rådde ein fri tone i laget;
- vere fri av seg;
- får eg vere så fri å …
- brukt som adverb
  dette meiner eg fritt;
  snakke fritt ut
som har (mellombels) fritak frå arbeid, skule eller andre plikter;
friteken, unnateken
Døme
- ta seg fri frå skulen;
- ha fri frå jobben;
- eg vil be meg fri;
- sleppe fri frå militæret
som unngår;
som er spart for;
kvitt (3, 1)
Døme
- gå fri all sut;
- fri for angst;
- bli fri sjukdomen
ikkje skyldig eller innblanda;
jamfør frikjenne
Døme
- kjenne nokon fri;
- dømme nokon fri
som er utan;
tom (1)
Døme
- vere fri for mat;
- det er fritt for mus no;
- boka er fri for humor
- - alkoholfri
  - feberfri
  - feilfri
  - isfri
  - rentefri
brukt som etterledd i samansetningar: utan fare for;
trygg, sikker
- - dirkefri
  - frostfri
  - krympefri
  - rustfri
gratis
Døme
- fri kost og losji;
- fri skyss
- brukt som adverb
  få boka fritt tilsend
i fysikk og kjemi: som ikkje er bunden til noko;
ikkje i sambinding
Døme
- frie elektron;
- fri energi

Faste uttrykk

det er ikkje fritt for
ein kan ikkje nekte for
det er ikkje fritt for at det breier seg ein viss skepsis
frie hender
full handlefridom
ho fekk frie hender til å lage ein ny radioserie
fritt fall
- fall som ikkje blir hindra av mekanisk motstand
- rask og kraftig nedgang i verdi, prestisje eller liknande
  verdsøkonomien var i fritt fall
gå fri
sleppe straff;
sleppe unna
ha ryggen fri
- vere sikra mot kritikk og åtak fordi ein handla etter reglane eller på andre måtar har gardert seg
- vere sikra mot fysisk angrep bakfrå
i det fri
utandørs
frukost i det fri
ikkje vere fri for
måtte vedgå at nokon er eller gjer det som er nemnt
han er ikkje fri for å vere tjuvaktig

lynangrep

substantiv inkjekjønn

Tyding og bruk

brått og uventa angrep;

natoland, NATO-land, Nato-land

substantiv inkjekjønn

Tyding og bruk

land som er medlem av Nato

Døme

eit væpna angrep mot eitt eller fleire av natolanda er å sjå som eit angrep mot alle

kavalerisjokk

substantiv inkjekjønn

Tyding og bruk

om eldre forhold: angrep frå kavaleri (1) med blanke våpen (1)
åtak med stridsvogn (1) i særs høgt tempo, ofte medan ein gjev eld

angrepsspel

substantiv inkjekjønn

Tyding og bruk

i lagidrett: spel (, 5) som går ut på å skåre;

jamfør angrep (2)

Døme

laget sikra sigeren med godt angrepsspel

forsvar

substantiv inkjekjønn

Opphav

Tyding og bruk

det å tale eller verke til fordel for nokon
Døme
- ta ein i forsvar;
- forsvar og angrep;
- forsvar for dei små og hjelpelause
militært vern;
forsvarsverk
Døme
- forsvaret av landet;
- styrkje forsvaret;
- vere tilsett i Forsvaret
advokat(ar) i retten som forsvarar ein tiltalt
Døme
- forsvaret førte to vitne
i idrett: gruppe med forsvararar på eit lag;
situasjonen eit lag er i når det andre laget angrip
Døme
- forsvaret spela godt

Faste uttrykk

seie til sitt forsvar
unnskylde seg med

avsluttar

substantiv hankjønn

Tyding og bruk

spelar som avsluttar eit angrep med eit skot på mål

Døme

ho er den beste avsluttaren på handballaget

droneangrep

substantiv inkjekjønn

Tyding og bruk

angrep (1) med drone (2);

Side 1 av 3

Resultater per side: