Gå til hovudinnhald
Tilgjenge
ordbøkene.no, Bokmålsordboka og Nynorskordboka

Avansert søk

Vanleg søk
Søkjehjelp
Eitt treff

Nynorskordboka 107 oppslagsord

fal 3

adjektiv

Opphav

norrønt falr

Tyding og bruk

  1. eldre omgrep for til sals
    Døme
    • garden er fal;
    • vere til fals;
    • by til fals
  2. om person: korrupt;
  3. om ting og tilhøve: som kan avsjåast;
    som ikkje er oppteken;
    om person: ikkje trulova eller gift;
    ikkje sysselsett med noko;
    Døme
    • stillinga er fal;
    • by seg fal
Artikkelside

fagidiot

substantiv hankjønn

Tyding og bruk

person som er altfor oppteken av faget sitt
Artikkelside

katt

substantiv hankjønn

Opphav

norrønt kǫttr; i tydinga ‘pisk’ av engelsk cat (o’ nine tails)

Tyding og bruk

  1. lite husdyr og kjæledyr av kattefamilien;
    Døme
    • katten freste mot hunden;
    • kattar og hundar er dei vanlegaste kjæledyra våre;
    • ho klappa katten på den mjuke pelsen;
    • katten vår liker seg best under omnen
  3. noko som liknar eller minner om ein katt (1)
  4. pisk (1, 1) med (som oftast) ni lange tynne lêrreimer, brukt som straffereiskap
    Døme
    • katt var ein vanleg straffereiskap brukt til kakstryking
  5. stor talje (1 til å heise opp ankeret med;

Faste uttrykk

  • få katten
    få avskil;
    få sparken
  • gje katten i
    ikkje bry seg om noko eller nokon;
    gje blaffen i
  • hengje bjølla på katten
    utsetje seg for ubehag ved å vere talsmann for ei sak andsyndes ein motpart
  • i mørkeret er alle kattar grå
    i mørkeret er alle skilnader viska ut
  • ikkje gjere ein katt fortred
    ikkje gjere nokon noko vondt;
    vere heilt ufarleg
  • kattens leik med musa
    kamp der den eine parten er særs overlegen i styrke
    • fotballkampen vart kattens leik med musa, og laget vann stort
  • kjøpe katten i sekken
    ikkje vite kva ein får;
    bli lurt
  • leike katt og mus
    ikkje la seg fange
    • tjuvane leikte katt og mus med politiet
  • nihala katt
    pisk med ni lange tynne lêrreimer, brukt som straffereiskap
  • når katten er borte, dansar musene på bordet
    når leiaren ikkje held oppsyn, gjer dei underordna det dei vil
  • sleppe katten ut av sekken
    • røpe ei hemmelegheit
    • kome med ei sensasjonell opplysing
  • som hund og katt
    i stadig fiendskap
    • dei levde som hund og katt
  • som katten rundt den varme grauten
    som ikkje vågar å gje seg i kast med noko som ein er svært oppteken av;
    som ikkje vågar å kome inn på noko
Artikkelside

kjepphest

substantiv hankjønn

Tyding og bruk

  1. kjepp med hestehovud i enden, brukt som leiketøy til å ri på
  2. sak eller idé som ein stadig er oppteken av
    Døme
    • språklege kjepphestar;
    • alle lokalaviser har sine kjepphestar

Faste uttrykk

  • ri kjepphestar
    stadig gje til kjenne si (fastlåste) meining om eit emne
Artikkelside

europear

substantiv hankjønn

Tyding og bruk

  1. person frå Europa
    Døme
    • europearar og asiatar
  2. person som er oppteken eller påverka av det europeiske
  3. bil av europeisk fabrikat;
    til forskjell frå amerikanar (2) og japanar (2)
    Døme
    • den neste bilen dei kjøper, skal vere ein europear
Artikkelside

arbeidsnarkoman

substantiv hankjønn

Tyding og bruk

person som er svært oppteken av arbeidet sitt og arbeider seint og tidleg;
  • brukt som adjektiv:
    • ho var ein arbeidsnarkoman journalist
Artikkelside

sjølvoppteken

adjektiv

Tyding og bruk

oppteken av seg sjølv
Døme
  • vere snakkesalig og sjølvoppteken
Artikkelside

interesse

substantiv hokjønn

Opphav

av latin interesse ‘vere viktig’, av inter ‘mellom’ og esse ‘vere’

Tyding og bruk

  1. eigenskap som vekkjer merksemd;
    verdi
    Døme
    • alt dette er utan interesse
  2. merksemd, konsentrasjon, iver
    Døme
    • vekkje interesse for noko;
    • ha interesse for noko;
    • miste interessa for noko;
    • han høyrde med stor interesse på det som vart sagt
  3. noko som ein er oppteken av;
    aktivitet, hobby
    Døme
    • han hadde mange interesser i fritida;
    • ha kunstnariske interesser
  4. tilhøve som har stor verdi for nokon
    Døme
    • handle i eiga interesse;
    • vareta nasjonale interesser;
    • motstridande interesser
  5. økonomisk del i forretning eller liknande
    Døme
    • ha store interesser i firmaet;
    • store økonomiske interesser står på spel
  6. i fleirtal: økonomisk verksemd (2)
    Døme
    • utanlandske interesser kjøpte opp norske bedrifter
Artikkelside

interessere seg for

Tyding og bruk

ha interesse for;
vere oppteken av;
Døme
  • ho interesserte seg for romforsking
Artikkelside

interessere

interessera

verb

Opphav

gjennom fransk intéresser, frå latin interesse; jamfør interesse

Tyding og bruk

vekkje interesse;
gjere inntrykk, fengsle;
jamfør interessert
Døme
  • ingenting interesserte han;
  • denne forfattaren interesserer meg sterkt

Faste uttrykk

  • interessere seg for
    ha interesse for;
    vere oppteken av
    • ho interesserte seg for romforsking
Artikkelside
Side 6 av 11