Avansert søk

Vanleg søk

Nynorskordboka 736 oppslagsord

lomme

substantiv hokjønn

Tyding og bruk

liten, flat pose som er sydd fast til eit klesplagg
Døme
- ha pengar på lomma;
- stikke handa ned i lomma
- - baklomme
  - brystlomme
  - bukselomme
  - innerlomme
  - utanpålomme
mindre (hol)rom, avdeling (med form som ei lomme (1))
Døme
- pengeboka har ei lomme for setlar;
- olja ligg ofte i lommer i sandsteinen
- - busslomme

Faste uttrykk

grave djupt i lomma
betale (vel) mykje
ha i lomma
kontrollere (nokon), halde (nokon) i si makt
ha sigeren i lomma
ha vunne eller vere nær ved å vinne
kjenne som si eiga lomme
kjenne svært godt
han kjenner Paris som si eiga lomme
putte/stikke i eiga lomme
teileigne seg på ulovleg vis
han putta pengane i si eiga lomme
stå med hendene i lomma
sjå på utan å gjere noko
vere i lomma på
vere bunden eller avhengig av;
bli kontrollert
vere i lomma på politikarane

Artikkelside

overforbruk

substantiv inkjekjønn

Tyding og bruk

større forbruk enn naudsynt og ofte til skade for helse og miljø
Døme
- overforbruk av medisinar;
- overforbruk av jord- og vassressursar
for stort forbruk, særleg forbruk av elektrisitet over ei fast mengd

Artikkelside

luftfyr

substantiv inkjekjønn

Tyding og bruk

fyr ( med sterk lyskjelde, og ofte radiosendar, til hjelp for lufttrafikken, særleg på flyplassar

Artikkelside

luftbru

substantiv hokjønn

Tyding og bruk

(militært organisert) flytransport til stader ein ikkje når landvegen, ofte på grunn av krig

Døme

luftbrua til Vest-Berlin i 1948–49

Artikkelside

lubb

substantiv hankjønn

Opphav

jamfør lubbe ( og lubben

Tyding og bruk

lubben skapning, ofte om dyr

Artikkelside

longs

substantiv hankjønn

Opphav

norsk nylaging av engelsk long ‘lang’

Tyding og bruk

tjukk strømpebukse til vinterbruk, ofte utan fot
- - ull-longs
  - stillongs
tynn strømpebukse for kvinner

Artikkelside

mem

substantiv inkjekjønn

Tyding og bruk

bilete, video eller liknande som blir kopiert og delt på internett og undervegs får nye former og ei tyding som ofte er heilt lausriven frå originalen

Artikkelside

menneske

substantiv inkjekjønn

Opphav

gjennom dansk, frå gammalfrisisk manniska, menneska, jamfør norrønt manneskja og mennskr ‘menneskeleg’, samanheng med mann; jamfør menneskje

Tyding og bruk

skapning, vesen med opprett gonge, høg intelligens og evne til å tale;
Homo sapiens;
til skilnad frå dyr og plante
Døme
- det moderne mennesket;
- menneske og dyr;
- Gud og menneske
individ, person
Døme
- eit godt menneske;
- eit vakse menneske;
- ein by med 380 000 menneske;
- det var ikkje eit menneske å sjå;
- ha noko godt i huset i tilfelle det skulle kome eit menneske
- - bymenneske
  - friluftsmenneske
  - gjennomsnittsmenneske
  - ordensmenneske
  - overmenneske
  - stemningsmenneske
individ med tanke på menneskelege eigenskapar;
til skilnad frå maskin (1)
Døme
- ho er da berre eit menneske
individ med tanke på menneskeverd
Døme
- han er da eit menneske, han òg
i tiltale og omtale (ofte nedsetjande)
Døme
- kom inn da, menneske!
- kva er det du gjer, menneske!
- stakkars menneske;
- eg kjenner ikkje desse menneska

Faste uttrykk

aldri bli menneske att
etter ei ulukke: vere fysisk eller psykisk nedbroten
nytt og betre menneske
positivt forandra;
utkvilt
kjenne seg som eit nytt og betre menneske

Artikkelside

metall

substantiv inkjekjønn

Opphav

frå latin; av gresk metallon ‘gruve, bergverk’

Tyding og bruk

(fast) grunnstoff (1) som har ein tydeleg glans og er god leiar for varme og elektrisitet
Døme
- edle metall
- - lettmetall
  - tungmetall
legering, ofte om bronse, messing og liknande;
til skilnad frå jern (1) og stål (2, 1)

Artikkelside

merkelapp

substantiv hankjønn

Opphav

jamfør lapp (

Tyding og bruk

lapp brukt som merke (1, 1), ofte med påskrift om innhald, pris, adressat eller liknande;
etikett
Døme
- setje merkelapp på pakka
i overført tyding: overflatisk karakteristikk
Døme
- setje merkelappar på folk

Artikkelside

Side 6 av 74

Resultat per side: