Gå til hovudinnhald
Tilgjenge
ordbøkene.no, Bokmålsordboka og Nynorskordboka

Avansert søk

Vanleg søk
Søkjehjelp
Eitt treff

Nynorskordboka 110 oppslagsord

julemerke, jolemerke

substantiv inkjekjønn

Tyding og bruk

  1. merke med julemotiv til å setje på postsendingar ved juletider
    Døme
    • setje både julemerke og frimerke på julekortet
  2. om eldre forhold: merke som på kvar av dei tolv juledagane (25. desember–5. januar) vart sette i vegg eller takbjelke for å vise vêret desse dagane, og som gav varsel om vêret dei tilsvarande tolv månadene i året;
    jamfør solemerke

Faste uttrykk

  • dersom ikkje alle julemerke slår feil
    etter alt å døme;
    sannsynlegvis
  • etter alle julemerke
    etter alt å døme;
    sannsynlegvis
Artikkelside

bort i/borti veggene

Tyding og bruk

meiningslaust, gale;
Sjå: vegg
Artikkelside

fondvegg

substantiv hankjønn

Tyding og bruk

utsmykka vegg i enden av eit avlangt rom, eit gateløp eller liknande;
jamfør fond (1, 1)
Døme
  • måleriet på fondveggen;
  • ein blåmalt fondvegg;
  • fondveggen i kyrkja
Artikkelside

bakvegg

substantiv hankjønn

Tyding og bruk

  1. vegg (1) lengst unna ein;
    vegg som ligg bak noko eller nokon
    Døme
    • bli pressa opp mot bakveggen;
    • projisere ein film mot bakveggen;
    • måleriet dekte heile bakveggen
  2. vegg (2) som dannar baksida av ein ting eller eit synsfelt
    Døme
    • mot bakveggen av kroppshola;
    • med fjellet som bakvegg
Artikkelside

heil vegg

Tyding og bruk

vegg utan dør eller vindauge;
Sjå: heil
Artikkelside

setja til veggs

Tyding og bruk

stogga med overtydande argument;
Sjå: vegg
Artikkelside

vegg i vegg

Tyding og bruk

ved sida av kvarandre (som grannar);
Sjå: vegg
Artikkelside

bort i/borti staur og vegger

Tyding og bruk

riv ruskande gale;
Sjå: staur, vegg
Artikkelside

heil 1

adjektiv

Opphav

norrønt heill

Tyding og bruk

  1. ikkje sund;
    uskadd, i stand
    Døme
    • buksa er heil;
    • egget er like heilt;
    • vindauga er heile
  2. av same materialet;
    ublanda, usamansett
    Døme
    • heil ull
  3. i full storleik;
    udelt, uredusert, fullstendig
    Døme
    • eit heilt brød;
    • heile året;
    • i heile dag;
    • heile verda;
    • elevar frå heile byen;
    • få heile arven;
    • eg har vondt i heile kroppen;
    • han har det heile og fulle ansvaret for krisa
    • brukt som substantiv
      • to halve er ein heil
  4. svær, stor, dugeleg
    Døme
    • ei heil mengd;
    • heile flokkar med elg
  5. ikkje mindre enn
    Døme
    • heimturen tok heile 15 timar
  6. brukt som adverb: fullt ut, fullstendig, aldeles
    Døme
    • det er heilt sikkert;
    • eg er heilt utsliten;
    • dette er heilt etter min smak;
    • temperaturen var heilt nede i –39 °C

Faste uttrykk

  • det heile
    alt i hop
    • ha overoppsyn med det heile
  • ein heil del
    nokså mykje eller mange
  • fullt og heilt
    fullstendig, aldeles;
    fullt ut
    • stille seg fullt og heilt bak leiaren
  • heil ved
  • heil vegg
    vegg utan dør eller vindauge
  • heile greia
    alt i hop
    • eg vart trøytt av heile greia
  • heile tal
    tal som ikkje er brøkar
  • heile tida
    støtt og stadig;
    alltid
  • heilt gjennom
    fullt ut, fullt og heilt
    • han var heilt gjennom lygnaktig
  • heilt ut
    fullt ut, fullt og heilt
    • teateret er heilt ut finansiert av staten
  • i det heile teke
    • på mange måtar;
      stort sett;
      i det store og heile
      • eg er i det heile teke litt forundra over denne avgjerda
    • i nektande uttrykk: på nokon måte
      • eg angrar ikkje i det heile teke
  • i det store og heile
    alt i alt, stort sett, jamt over
Artikkelside

graffiti

substantiv hankjønn

Opphav

av italiensk fleirtal av graffito ‘risp’; samanheng med -graf

Tyding og bruk

ord eller teikning som er rissa på vegg eller liknande;
Artikkelside
Side 5 av 11