Avansert søk

Vanleg søk

Nynorskordboka 108 oppslagsord

auke på

Tyding og bruk

bli sterkare;

vekse;

Sjå: auke

Døme

vinden aukar på;
oppgåvene auka på

Artikkelside

hyppigheit

substantiv hokjønn

Tyding og bruk

grad av utbreiing;

frekvens (1)

Døme

sjukdomen har auka i hyppigheit

Artikkelside

omsynsløyse

substantiv hokjønn

Tyding og bruk

det å vere omsynslaus

Døme

politiet ser auka omsynsløyse og råskap i dei kriminelle miljøa

Artikkelside

heimesitjing, heimesitting

substantiv hokjønn

Tyding og bruk

det å halde seg heime;

det å ikkje røyste ved offentleg val eller folkerøysting;

jamfør heimesitjar

Døme

auka heimesitjing ved politiske val

Artikkelside

heimeulykke, heimeulukke

substantiv hokjønn

Tyding og bruk

ulykke som skjer i heimen

Døme

talet på heimeulykker har auka sterkt dei siste åra

Artikkelside

kvit

adjektiv

Opphav

norrønt hvítr

Tyding og bruk

med same farge som nyfallen snø (eit fargeinntrykk som kjem fram når mest alt lyset blir kasta attende)
Døme
- kvit skjorte;
- teikne på kvitt papir;
- det kvite huset;
- smile med kvite tenner;
- ete fiskebollar i kvit saus til middag
- - drivkvit
  - snøkvit
om hår og skjegg: kvit (1) av elde
Døme
- bli heilt kvit i håret
om person: med unormalt lys hudfarge, til dømes på grunn av sinnsrørsle eller hardt strev
Døme
- vere kvit av sinne;
- vere kvit og bleik av inneliv
om person: med lys hudfarge
Døme
- ei kvit kvinne i 50-åra
- brukt som substantiv
  det økonomiske gapet mellom kvite og svarte i USA
brukt som substantiv: sjakkspelar med kvite brikker
Døme
- kvit vinn med remis;
- springaren til kvit vart sett ut av spel
om eldre forhold, brukt som substantiv: antirevolusjonær, antikommunistisk (etter den kongelege franske lilja)
Døme
- kampen mellom dei raude og dei kvite

Faste uttrykk

det kvite i auga
den kvite senehinna i auga
ho var så sint at vi berre såg det kvite i auga
gå kvit
om sjø eller bølgjer: ha skumtoppar
sjøen går kvit
heise det kvite flagget
overgje seg
kvit brur
brur kledd i kvitt
ho skal stå kvit brur
kvit elefant
noko dyrt og unyttig
kvit fisk
fisk som er kvit i kjøtet, til dømes torsk og sei
kvit jul
jul med snø
kvit lygn
lygn for å spare nokon for ei lei sanning;
naudlygn
kvit magi
hekseri og trolldom som ikkje skader andre
kvit månad
månad utan alkoholbruk
kvit slavehandel
handel med personar med kvit hudfarge, særleg kvinner, som blir selde som billig arbeidskraft eller til prostitusjon
kvit som eit laken
svært bleik
han vart kvit som eit laken i andletet
kvitt brød
finbrød
kvitt flagg
parlamentærflagg
kvitt gull
legering av gull, kopar, sink og nikkel som er mykje brukt i smykke
kvitt kjøt
kjøt frå fjørfe, særleg kylling og kalkun
forbruket av kvitt kjøt har auka
på det kvite lerretet
på filmduken, ved filmen
skyte ein kvit pinn etter
gje opp som tapt;
gje opp vona om

Artikkelside

havtemperatur

substantiv hankjønn

Tyding og bruk

temperatur (2) i havet

Døme

havtemperaturen har auka dei siste åra

Artikkelside

hjartebank

substantiv hankjønn eller inkjekjønn

Opphav

jamfør bank (

Tyding og bruk

det at ein kjenner hjarteslaga sterkare på grunn av auka hjarteverksemd (til dømes ved ymse (nervøse) sjukdomar, stor påkjenning og liknande)

Artikkelside

følsemd

substantiv hokjønn

Tyding og bruk

evne til å oppfatte inntrykk i form av fysisk påverknad, sosiale forhold og liknande;
jamfør følsam (1)
Døme
- naturen si følsemd overfor klimaendringar;
- oppleve nedsett følsemd i fingertuppane;
- ha ei dårleg utvikla sosial følsemd
det å (ofte) oppleve eller uttrykkje sterke kjensler;
jamfør følsam (2)
Døme
- vise følsemd;
- rusen kan føre til auka følsemd og irritabilitet

Artikkelside

halvmeter

substantiv hankjønn

Tyding og bruk

ein halv meter (, 2), lik 50 centimeter

Døme

kastaren auka med ein god halvmeter

Artikkelside

Side 5 av 11

Resultat per side: