Gå til hovedinnhold
Tilgjengelighet
ordbøkene.no, Bokmålsordboka og Nynorskordboka

Avansert søk

Enkelt søk
Om avansert søk
Ett treff

Nynorskordboka 10099 oppslagsord

rufsete

adjektiv

Tyding og bruk

  1. uflidd, ustelt;
    Døme
    • vere rufsete på håret;
    • rufsete hagar
  2. utan system og orden;
    unøyaktig
    Døme
    • baklengsmål og rufsete forsvarsspel
  3. Døme
    • ferdast i eit rufsete miljø
Artikkelside

rudiment

substantiv inkjekjønn

Opphav

frå latin, av rudis ‘rå, uarbeidd’

Tyding og bruk

  1. uutvikla anlegg til organ eller kroppsdel, ofte ein rest frå eit tidlegare utviklingssteg
  2. rest frå ein tidlegare periode;
    Døme
    • skikken er eit rudiment frå katolsk tid
Artikkelside

rubrikk

substantiv hankjønn

Opphav

frå latin ‘(raud) lovoverskrift’, av ruber ‘rød’

Tyding og bruk

  1. overskrift over spalte eller liknande;
    spalte eller samling tekstar under sams overskrift, til dømes i avis
    Døme
    • rubrikkar for bustadannonsering;
    • mange stillingar er annonserte under rubrikken ‘deltidsjobb’
  2. felt i skjema
    Døme
    • krysse av i rett rubrikk;
    • eit skjema med rubrikkar for utgifter og inntekter
Artikkelside

rottehol, rottehòl

substantiv inkjekjønn

Tyding og bruk

  1. hol som rotter har bol i
  2. i overført tyding: utriveleg stad
    Døme
    • det vesle rotteholet av eit kontor
Artikkelside

russelåt

substantiv hankjønn eller hokjønn

Tyding og bruk

låt (1, 2) som er laga for å bli spela i russetida eit visst år
Artikkelside

rundsteik

substantiv hokjønn

Tyding og bruk

kjøtstykke av den tjukkaste delen av eit dyrelår, ofte brukt i gryterettar eller supper eller som steik;
jamfør rundbiff;
til skilnad frå flatbiff
Artikkelside

rulletekst

substantiv hankjønn eller hokjønn

Tyding og bruk

tekst med namn på medverkande, som rullar over eit kinolerret eller ein tv-skjerm på slutten av ein film eller ei tv-sending
Artikkelside

runner

substantiv hankjønn

Uttale

rønˊner

Opphav

frå engelsk ‘løpar’

Tyding og bruk

om eldre forhold: person som lokkar sjøfolk i land frå eit fartøy, får tak i kundar til vertshus eller liknande
Artikkelside

rund

adjektiv

Opphav

frå lågtysk; av latin rotundus, av rota ‘hjul’

Tyding og bruk

  1. med form som ein sirkel, ellipse eller liknande
    Døme
    • ei rund bordplate;
    • eit rundt hol;
    • barnet har store, runde auge
  2. med form som ei kule, ein sylinder eller liknande
    Døme
    • rund som eit egg;
    • jorda er rund;
    • runde stokkar
  3. Døme
    • han har runde armar
  4. Døme
    • vere rund i ryggen
  5. om fisk: heil, med hovud, gjeller og innmat;
    ikkje sløgd
    Døme
    • frysing av rund fisk
  6. blid og omgjengeleg;
    Døme
    • ein rund type
  7. som ikkje støyter nokon;
    som unngår problem
    Døme
    • runde og ufarlege samtalar
  8. Døme
    • runde formuleringar;
    • runde talemåtar
  9. om tal eller sum: som kan delast med 10;
    avrunda
    Døme
    • sende ein rund sum;
    • feire runde år
  10. Døme
    • eit flygel med ein syngjande, rund klang
  11. om smak: fyldig (4)
    Døme
    • vinen er rund i smaken

Faste uttrykk

  • liggje rund
    liggje fullt påkledd
  • med rund hand
    rikeleg, raust
    • dele ut gåver med rund hand
  • rund i kantane
    tolerant og medgjerleg;
    romsleg (2)
  • rundt rekna
    om lag
Artikkelside

rulle 2

rulla

verb

Opphav

jamfør rull og rulle (1

Tyding og bruk

  1. flytte seg (bortetter eit underlag) ved å dreie seg rundt sin eigen akse;
    Døme
    • rulle over ende;
    • bilen rullar nedover;
    • stuparen rulla rundt i lufta
  2. få til å rulle (2, 1);
    Døme
    • dei rulla ei tønne over golvet
  3. jamne med rull eller rulle;
    Døme
    • rulle tøy;
    • dei rullar åkeren
  4. lage (noko som liknar) ein rull eller ei kule
    Døme
    • rulle ein sigarett;
    • han har rulla saman teppet
  5. gå i bølgjegang
    Døme
    • havet rullar mot stranda
  6. om fartøy: vere i rørsle frå side til side i bølgjene
    Døme
    • båten rulla kraftig
  7. om lyd: drønne;
    rumle lenge
    Døme
    • tora rulla
  8. uttale norsk ‘r’ med tungespissen;
    til skilnad frå skarre (2, 2)
    Døme
    • rulle på r-ane

Faste uttrykk

  • rulle med auga
    sperre opp auga og røre augeepla, til dømes som uttrykk for forakt, overrasking eller oppøsing;
    jamfør himle (2, 2)
  • rulle ned
    • få noko samanrulla til å falde seg ut nedover
      • rulle ned gardina
    • få bilvindauge til å gli ned og opne seg ved å sveive på eit handtak eller trykkje på ein knapp
      • eg rulla ned vindauget
  • rulle opp
    • falde saman (oppover) til ein rull
      • han har rulla opp skjorteermane;
      • gardinene er rulla opp
    • få bilvindauge til å gli opp og lukke seg ved å sveive på eit handtak eller trykkje på ein knapp
      • eg rulla opp bilvindauget
    • avsløre litt etter litt
      • politiet rulla opp eit kriminelt miljø
    • oppklare
      • det var media som rulla opp saka
    • teikne, skildre
      • boka rullar opp ei trist historie om rus og vald
  • rulle ut
    • falde ut ein rull
      • rulle ut den raude løparen;
      • eg har rulla ut soveposen
    • forme noko til ei kule eller ein sylinder med roterande rørsler med hendene
      • rulle ut bollar
    • setje i verk noko på løpande band;
      innføre i eit (større) område
      • dei har rulla ut breiband i heile dalen
Artikkelside
Side 4 av 1010