Gå til hovudinnhald
Tilgjenge
ordbøkene.no, Bokmålsordboka og Nynorskordboka

Avansert søk

Vanleg søk
Søkjehjelp
41 treff

Bokmålsordboka 16 oppslagsord

Nynorskordboka 25 oppslagsord

rolle 1

substantiv hokjønn

Opphav

gjennom tysk og, fransk eigenleg ‘papirrull’; same opphav som rulle (1

Tyding og bruk

  1. replikkar, minespel, innslag av song og dans m.m. som høyrer til den personen som ein skodespelar framstiller;
    Døme
    • dobbeltrolle;
    • helterolle;
    • hovudrolle;
    • lære rolla si;
    • spele rolla si godt;
    • falle, dette ut av rolla
    • òg i overført tyding: gløyme seg, miste tråden, stå fast
  2. person som ein skodespelar skal framstille
    Døme
    • få rolla som Nora
  3. del, plass i ein situasjon
    Døme
    • det spelar inga rolle
  4. uskrivne reglar og mønster for vere- og handlemåte som knyter seg til ein viss sosial posisjon eller status;
    Døme
    • kjønnsrolle;
    • kvinnerolle;
    • mannsrolle

Faste uttrykk

  • ha spela ut rolla si
    ikkje vere viktig lenger
  • spele ei rolle
    ha noko å seie
Artikkelside

forvaring

substantiv hokjønn

Tyding og bruk

  1. det å forvare, ta vare på
    Døme
    • forvaring av mat;
    • mellombels forvaring i ei pappøskje
  2. arrest (1), det å halde fengsla
    Døme
    • politiet tok våpna i forvaring;
    • personen vart innsett til fengsla forvaring
  3. i jus: straff utan endeleg sluttid for særs alvorleg kriminalitet
    Døme
    • den sikta vart dømd til forvaring i minimum ti år
Artikkelside

fly 10, flyge 2

flyga

verb

Opphav

norrønt fljúga

Tyding og bruk

  1. om dyr, særleg fuglar og insekt: fare gjennom lufta med venger
    Døme
    • fuglen flyg
  2. reise med fly;
    føre eit fly;
    frakte med fly
    Døme
    • fly til Spania;
    • fly troppar til fronten
  3. segle eller fare (gjennom lufta)
    Døme
    • hatten flaug av garde
  4. renne brått eller fort;
    Døme
    • han flaug til og greip ungen;
    • fly på ein;
    • fly om halsen på ein;
    • fly opp i sinne;
    • det flaug ein tanke i han;
    • døra flaug opp;
    • prisane flyg i veret;
    • tida flyg
  5. Døme
    • han flyg fort;
    • fly ei mil;
    • fly ærend;
    • kva er det du flyg og leitar etter?
    • fly ute om kveldane;
    • fly med jenter;
    • fly med slarv
  6. vere brunstig;
    pare seg
    Døme
    • geita har floge

Faste uttrykk

  • fuglen er flogen
    personen det er snakk om, er vekke
Artikkelside

ande 1

substantiv hankjønn

Opphav

norrønt andi

Tyding og bruk

  1. luft som ein andar ut og inn;
    Døme
    • frisk, dårleg, vond ande;
    • dra anden;
    • sjå sin eigen ande i kaldt vêr;
    • ta anden frå ein
  2. det å ande (2, 1), puste
    Døme
    • ha tung ande
  3. lint og veikt luftdrag
    Døme
    • ein ande av vind over tunet
  4. i religiøst mål: guddomleg kraft, særleg om den tredje personen i guddomen;
    jamfør ånd
    Døme
    • Den heilage ande

Faste uttrykk

  • gje opp anden
    døy
    • den gamle karen gav opp anden til slutt
  • halde i ande
    halde (nokon) i ein merksam eller spent tilstand
    • media held politikarane i ande
Artikkelside

adam

substantiv hankjønn

Opphav

etter namnet til den bibelske personen Adam i skapingssoga (1. Mos.)

Faste uttrykk

  • den gamle adam
    den syndige menneskenaturen
  • i adams drakt
    naken
Artikkelside
Side 3 av 3