Gå til hovudinnhald
Tilgjenge
ordbøkene.no, Bokmålsordboka og Nynorskordboka

Avansert søk

Vanleg søk
Søkjehjelp
Eitt treff

Nynorskordboka 9 oppslagsord

uunngåeleg

adjektiv

Tyding og bruk

ikkje til å unngå;
Døme
  • uunngåeleg lagnad, følgje;
  • uunngåeleg blir ein riven med av filmen
Artikkelside

obligatorisk

adjektiv

Opphav

frå latin; jamfør obligat

Tyding og bruk

  1. ikkje valfri;
    tvungen;
    til skilnad frå fakultativ
    Døme
    • obligatorisk frammøte;
    • obligatoriske skulefag
  2. som ein må få med seg;
    uunngåeleg
    Døme
    • dagleg avislesing er obligatorisk
Artikkelside

nødvendig

adjektiv

Opphav

frå tysk

Tyding og bruk

  1. som trengst eller som må gjerast;
    turvande, naudsynt
    Døme
    • få dei nødvendige papira;
    • det er ikkje nødvendig med gjenytingar
    • brukt som substantiv:
      • ta med seg berre det nødvendigaste
  2. som ikkje kan vere annleis;
    uunngåeleg
    Døme
    • ei nødvendig slutning
Artikkelside

nødvendigvis

adverb

Opphav

av nødvendig og -vis

Tyding og bruk

utan tvil;
Døme
  • opprusting fører nødvendigvis til krig;
  • ein treng ikkje nødvendigvis lese alt like godt
Artikkelside

naudsynt

adjektiv

Tyding og bruk

  1. som trengst eller må gjerast;
    påkravd, turvande, nødvendig;
    Døme
    • det er naudsynt med ei avklaring;
    • naudsynte tiltak
  2. som ikkje kan vere annleis;
    uunngåeleg;
Artikkelside

naudsynleg

adjektiv

Opphav

norrønt nauðsynligr

Tyding og bruk

  1. som trengst eller må gjerast;
    naudsynt, påkravd, turvande, nødvendig
    Døme
    • ha dei naudsynlege papira i orden;
    • det er naudsynleg med meir pengar;
    • det er naudsynleg å auke hjelpa
  2. som ikkje kan vere annleis;
    uunngåeleg
    Døme
    • naudsynlege utgifter;
    • ei naudsynleg slutning
Artikkelside

galgenfrist

substantiv hankjønn

Opphav

frå tysk , opphavleg ‘kortvarig utsetjing av avretting’

Tyding og bruk

kortare og nyttelaus utsetjing av noko leitt og uunngåeleg;
absolutt siste frist
Døme
  • dette utspelet er berre ein galgenfrist
Artikkelside

uomgjengeleg

adjektiv

Opphav

etter tysk; av omgå

Tyding og bruk

  1. som ein ikkje kjem utanom;
    Døme
    • konkursen er uomgjengeleg
    • som adverb:
      • det er uomgjengeleg slutt
  2. vanskeleg å omgåast;
Artikkelside

eller

konjunksjon

Opphav

norrønt ella(r), elliga(r), opphavleg ‘av annan skapnad, på annan måte’

Tyding og bruk

jamstillande og disjunktiv konjunksjon
  1. brukt til å jamstille to ledd som står for motsette alternativ
    Døme
    • liv eller død;
    • no eller aldri;
    • ver still, eller så ...!
  2. brukt til å jamstille to eller fleire ledd som står for nokså likeverdige alternativ
    Døme
    • lite eller ingenting;
    • to eller tre;
    • eitt kilo eller så;
    • to el. fleire;
    • ein eller annan – einkvan; jamfør ein (3, 1);
    • eller liknande – jamfør liknande (2)
  3. brukt til å binde saman to ledd som tyder det same
    Døme
    • 1 dollar, eller 7 kr;
    • Oslo, eller Kristiania som byen da heitte

Faste uttrykk

  • anten - eller
    dobbel konjunksjon som viser at det må veljast mellom to
    • anten du eller eg må dra
  • eller anna
    brukt for å peike på uspesifisert alternativ
    • køyra bil, ta buss, eller anna
  • før eller sidan
    om noko som verkar uunngåeleg: på eit eller anna tidspunkt
  • korkje __ eller __
    dobbel konjunksjon som viser at ingen av to eller fleire alternativ er moglege
    • korkje du eller eg vil dra
  • verken __ eller __
    dobbel konjunksjon: korkje – eller
Artikkelside