Gå til hovudinnhald
Tilgjenge
ordbøkene.no, Bokmålsordboka og Nynorskordboka

Avansert søk

Vanleg søk
Søkjehjelp
9 treff

Bokmålsordboka 0 oppslagsord

Nynorskordboka 9 oppslagsord

tenne 1

tenna

verb

Opphav

mellomnorsk tenda, jamfør norrønt tendra og, gammaldansk tændæ; samanheng med tandre (2 og tunder

Tyding og bruk

  1. få (noko) til å brenne;
    Døme
    • tenne bål;
    • tenne ei fyrstikk;
    • tenne opp i, på peisen;
    • tenne på eit hus
  2. skru på (elektrisk) lys
    Døme
    • tenne ei fyrlykt;
    • tenne taklampa
  3. få (ein sprengladning) til å gå av
  4. om eksplosjonsmotor: starte (1
  5. fate eld, fengje
    Døme
    • det tende i flishaugen
  6. gjere oppglødd, inspirere
    Døme
    • ei bok som tenner – vekkjer levande interesse;
    • talaren tende tilhøyrarane
    • få til å loge opp;
      vekkje til live
      • tenne ei von
    • bli oppglødd
      • tenne på ein idé;
      • tenne erotisk
Artikkelside

moteld

substantiv hankjønn

Tyding og bruk

  1. eld som blir tend for å brenne av eit område og såleis stanse ein skogbrann
    Døme
    • bruke moteld for å hindre at hus blir råka
  2. det å skyte tilbake mot eld (3)
    Døme
    • opne moteld
  3. i overført tyding: mottiltak, motargument eller liknande
    Døme
    • tenne ein moteld mot rasistiske haldningar;
    • den mest effektive motelden er å splitte motstandarane
Artikkelside

motbrann

substantiv hankjønn

Tyding og bruk

brann som blir tend for å brenne av eit område og såleis stanse ein skogbrann;
Artikkelside

lys 1, ljos 1

substantiv inkjekjønn

Opphav

av dansk lys; norrønt ljós

Tyding og bruk

  1. utstråling frå sola eller ei kunstig lyskjelde som gjer omgjevnadene synlege;
    tilstand da det er opplyst og klart;
    motsett mørker
    Døme
    • lys og skugge;
    • vere ute i lyset
  2. i fysikk: straum av elektromagnetisk stråling som eit menneskeauge kan registrere
    Døme
    • lyset går med ein fart på 300 000 km i sekundet
  3. Døme
    • vi såg lyset frå fyret;
    • sitje i lyset frå bålet
  4. Døme
    • levande lys
  5. Døme
    • slå lys;
    • gjere lys
  6. forma masse av stearin, voks, talg eller liknande, med veike som brenn og gjev lys (1, 1) når han blir tend
    Døme
    • støype lys;
    • setje lys i lysekrona
  7. elektrisk straum som gjev lys (1, 1) frå lyspære, lampe, lykt eller liknande
    Døme
    • leggje inn lys;
    • slå av lyset;
    • skru på lyset;
    • tenne lyset
  8. i overført tyding: måte å sjå ting på;
    synsvinkel
    Døme
    • sjå saka i eit nytt lys
  9. dyktig, evnerik person;
    jamfør skulelys

Faste uttrykk

  • brenne eit blått lys for
    nærme seg slutten for
    • det brenn eit blått lys for skyssbåten
  • brenne lyset i begge endane
    drive seg for hardt
  • føre bak lyset
    narre, lure, villeie
  • grønt lys
    • trafikklys som varslar klar bane
    • klarsignal, løyve
      • få grønt lys for å setje i verk planen
  • gå opp eit lys for
    brått skjøne samanhengen
  • kaste lys over
    gjere forståeleg;
    opplyse (3)
    • dokumenta kastar lys over ei ukjend side av historia
  • kome fram i lyset
    bli oppdaga eller avslørt
    • overgrepa kom fram i lyset
  • rak/rett som eit lys
    svært rak
    • han sat rak som eit lys på benken
  • raudt lys
    stoppsignal
    • få bot for å køyre på raudt lys
  • setje/stille lyset sitt under ei skjeppe
    la vere å vise kor flink eller dyktig ein er
  • sitje som eit tent lys
    vere svært lydhøyr
  • sjå dagens lys
    • bli fødd
    • bli til røyndom;
      bli skapt
      • jazzfestivalen såg dagens lys i 1964
  • sjå lyset
    brått forstå eller bli overtydd
Artikkelside

lykt

substantiv hokjønn

Opphav

av lågtysk luchte; samanheng med lys (1

Tyding og bruk

behaldar med levande eller kunstig lys som skin ut gjennom glasruter eller liknande
Døme
  • tenne ei lykt

Faste uttrykk

  • leite med lys og lykt/lykte
    leite grundig
  • raud lykt
    • lykt med raudt glas som blir tend (ved inngangen til ein sal) når billettane til ei framsyning eller ein konsert er utselde
    • fullt hus (1)
      • stykket vart vist kveld etter kveld for raude lykter
Artikkelside

raud lykt

Tyding og bruk

Sjå: lykt, raud
  1. lykt med raudt glas som blir tend (ved inngangen til ein sal) når billettane til ei framsyning eller ein konsert er utselde
  2. Døme
    • stykket vart vist kveld etter kveld for raude lykter
Artikkelside

kinaputt

substantiv hankjønn

Opphav

samanheng med putre

Tyding og bruk

fyrverkerieffekt av papprøyr fylt med svartkrut og med lunte, som lagar eit skarpt smell når lunta blir tend på
Artikkelside

tenning 1

substantiv hokjønn

Tyding og bruk

  1. det å tenne eller bli tend
  2. måte å få ein ladning til å detonere på
    Døme
    • luntetenning;
    • elektrisk tenning
  3. mekanisme til å tenne (1, 4) ein motor
    Døme
    • elektronisk tenning;
    • slå av tenninga
Artikkelside

bensinbombe

substantiv hokjønn

Tyding og bruk

eksploderande kastevåpen laga av ei flaske fylt med bensin som blir tend av ein veik (1;
Døme
  • demonstrantane kasta bensinbomber
Artikkelside