Gå til hovudinnhald
Tilgjenge
ordbøkene.no, Bokmålsordboka og Nynorskordboka

Avansert søk

Vanleg søk
Søkjehjelp
Eitt treff

Nynorskordboka 45 oppslagsord

silke

substantiv hankjønn

Opphav

norrønt silki; gjennom slavisk frå mongolsk sirgek av eldre kinesisk sir

Tyding og bruk

(tekstilråstoff av) glinsande trådar som silkeormen spinn kring seg når han puppar seg inn
Døme
  • ein kjole av raud silke;
  • brodere i silke;
  • spinne silke på – få (økonomisk) føremon av (noko)
Artikkelside

pell

substantiv inkjekjønn

Opphav

norrønt pell; av latin pallium ‘teppe, kappe’

Tyding og bruk

om eldre forhold: (klednad av) fint stoff, særleg atlask eller silke
Artikkelside

organsa

substantiv hankjønn

Opphav

truleg av amerikansk varemerke Lorganza

Tyding og bruk

stivt, gjennomsiktig stoff av silke eller syntetiske fibrar
Artikkelside

orient

substantiv hankjønn

Opphav

av latin oriens, av oriri ‘stå opp’

Tyding og bruk

  1. del av himmelen der sola står opp;
  2. i bunden form eintal: den austlege delen av verda;
    Austen;
    jamfør Oksidenten
    Døme
    • frukt, silke og krydder frå Orienten
Artikkelside

organdi

substantiv hankjønn

Opphav

frå fransk

Tyding og bruk

stivt, gjennomsiktig tøy av bomull, rayon, silke eller liknande
Artikkelside

moaré, moare

substantiv hankjønn

Uttale

moareˊ

Opphav

av fransk moiré, av moirer ‘gje stoff eit vatra mønster’; jamfør mohair

Tyding og bruk

  1. (silke)tøy som ved hjelp av ein særskild presseteknikk har fått eit vatra (2 eller flammete mønster
  2. mønster som på moaré (1), til dømes feil på fjernsynsbilete
Artikkelside

i 2

preposisjon

Opphav

norrønt í

Tyding og bruk

  1. omgjeven eller omslutta av noko eller nokon;
    innanfor eit område, ei gruppe, ein institusjon eller liknande
    Døme
    • liggje i jorda;
    • bu i eit hus;
    • ha hendene i lomma;
    • eit hol i veggen;
    • han kom i ein stor, sid frakk;
    • ute i mørkeret;
    • gå i fjellet;
    • i heile verda;
    • dei bur i Tromsø;
    • stå i framgrunnen;
    • i det fjerne;
    • i nord;
    • det står i boka;
    • byrje i første klasse;
    • arbeide i ein bank;
    • vondt i hovudet
  2. blanda med
    Døme
    • det er vatn i mjølka
  3. med rørsle mot noko eller inn på eit visst avgrensa område eller liknande
    Døme
    • slå vatn i glaset;
    • klatre opp i eit tre;
    • gripe tak i noko;
    • dei slo han i hovudet;
    • ho kviskra meg noko i øyret;
    • gå i kyrkja
  4. brukt til å knyte saman to like substantiv: like inntil eller innpå;
    like etter
    Døme
    • dei budde vegg i vegg;
    • det gjekk slag i slag heile dagen
  5. med form eller utsjånad som
    Døme
    • stå i ein boge;
    • gå i ring
  6. mot ei ytre flate
    Døme
    • slå seg i ein stein;
    • slå handa i bordet;
    • klappe i hendene
  7. brukt for å karakterisere tilstand, sinnsstemning, verksemd eller liknande
    Døme
    • leve i fred;
    • vere i gang;
    • vere i sin beste alder;
    • falle i søvn;
    • få noko i stand;
    • dele noko i tre delar;
    • setje pengane i aksjar;
    • slå noko i små bitar
  8. brukt for å opplyse om middel, emne, form, måte, meining eller liknande
    Døme
    • feste båten i eit tau;
    • få Kongens fortenestemedalje i gull;
    • blusen er i silke;
    • få løn i kontantar;
    • betale mykje i skatt;
    • seie noko i spøk;
    • tale i gåter;
    • trekkje i langdrag;
    • i beste meining
  9. brukt om tid
    Døme
    • i gamle dagar;
    • i vår tid;
    • i juli;
    • i dag;
    • i augeblinken;
    • i slåtten;
    • han var fødd i 2019;
    • han budde der i mange år;
    • tala varte i ein heil time
  10. brukt i uttrykk for at noko er del av ein heilskap
    Døme
    • eplet er delt i tre delar;
    • eit skodespel i fem akter;
    • han hadde ein del i garden
  11. med omsyn til;
    når det gjeld
    Døme
    • vere flink i matte;
    • eg har alltid vore dårleg i idrett;
    • han er stor i kjeften;
    • ha rett i noko;
    • gå fram i visdom og alder
  12. brukt ved ord for fagområde, materiale, verksemd eller liknande
    Døme
    • professor i medisin;
    • arbeide i tre
  13. brukt ved ord for noko eller nokon som ei kjensle er retta mot
    Døme
    • han er glad i mat;
    • ho er forelska i han;
    • eg gjev blaffen i det
  14. brukt som adverb i samband med visse verb
    Døme
    • hengje i;
    • ta i;
    • setje i;
    • stemme i

Faste uttrykk

  • i eitt og alt
    på alle måtar
    • dei var samde i eitt og alt
  • i og for seg
    i seg sjølv;
    eine og aleine
    • det er i og for seg ikkje så rart
Artikkelside

madras

substantiv hankjønn eller inkjekjønn

Opphav

etter namnet på den indiske byen Madras, no Chennai

Tyding og bruk

tynt stoff av bomull eller silke med innvove mønster
Artikkelside

natursilke

substantiv hankjønn

Tyding og bruk

silke laga av silkeormar;
ekte silke;
til skilnad frå kunstsilke
Artikkelside

mantilje

substantiv hankjønn

Opphav

av spansk mantilla, diminutiv av manta ‘teppe, kappe’; samanheng med mantel

Tyding og bruk

stort, trekanta sjal av silke eller kniplingar som høyrer til den spanske kvinnebunaden
Artikkelside
Side 1 av 5