Gå til hovudinnhald
Tilgjenge
ordbøkene.no, Bokmålsordboka og Nynorskordboka

Avansert søk

Vanleg søk
Søkjehjelp
Eitt treff

Nynorskordboka 73 oppslagsord

samtale 2

samtala

verb
kløyvd infinitiv: -a

Tyding og bruk

tale, snakke saman, talast ved;
Døme
  • samtale om åndelege ting;
  • samtale seg imellom
Artikkelside

samtale 1

substantiv hankjønn eller hokjønn

Opphav

norrønt samtala

Tyding og bruk

det å tale, snakke saman;
Døme
  • telefonsamtale;
  • ha ei samtale med nokon;
  • kome i samtale med;
  • blande seg i samtala;
  • samtala gjekk livleg
Artikkelside

brokke

substantiv hankjønn

Opphav

frå tysk, samanheng med brekke (2

Tyding og bruk

særleg brukt i fleirtal: brotstykke
Døme
  • høyre brokkar av ei samtale
Artikkelside

formell

adjektiv

Opphav

gjennom fransk, frå latin; same opphav som formal

Tyding og bruk

  1. etter reglane;
    som gjeld den ytre forma
    Døme
    • det var formelle feil i framgangsmåten;
    • sende formell klage;
    • formelt er det slik, men ikkje reelt;
    • alle grupper har ein formell eller uformell leiar
  2. som held strengt på formene;
    Døme
    • formell atmosfære;
    • ei formell samtale

Faste uttrykk

  • formelt subjekt
    ord, vanlegvis ‘det’ eller ‘der’, som står på subjektsplassen i ei setning der det eigenlege subjektet kjem seinare eller der verbet ikkje krev subjekt
    • i setninga ‘det er kaldt’ er ‘det’ formelt subjekt
Artikkelside

fire 1

determinativ kvantor

Opphav

av dansk fire; same opphav som norrønt fjórir

Tyding og bruk

  1. grunntalet 4
    Døme
    • fire år;
    • klokka fire;
    • så sikkert som to og to er fire
  2. karakter (4) i ein skala frå 1 til 6
    Døme
    • få fire i engelsk

Faste uttrykk

  • på alle fire
    på kne og hender
    • krype på alle fire
  • tre–fire
    • tre til fire
      • prosjektet er ferdig om tre–fire år;
      • det er tre–fire varmegrader ute
    • nokre få
      • har du ein tre–fire minutt?
      • ho vakna ein tre–fire gongar i løpet av natta
  • under fire auge
    på tomannshand;
    toeine
    • ei samtale under fire auge
Artikkelside

overhøyring

substantiv hokjønn

Tyding og bruk

samtale som presten har med konfirmantflokken under ei gudsteneste føre konfirmasjonen
Artikkelside

overhøyre

overhøyra

verb

Opphav

jamfør tysk überhören; i tydinga ‘kome til å høyre’ av engelsk overhear

Tyding og bruk

  1. låst som ein ikkje høyrer;
    ikkje høyre
    Døme
    • overhøyre skrytet hennar
  2. kome til å høyre
    Døme
    • overhøyre ei samtale
  3. spørje nokon ut med tanke på å finne ut kva kunnskap hen har;
    forhøyre, eksaminere
    Døme
    • presten overhøyrde konfirmantane
Artikkelside

opne

opna

verb

Opphav

norrønt opna; jamfør open

Tyding og bruk

  1. gjere open
    Døme
    • opne døra;
    • opne brevet;
    • ho opna jakka;
    • han opnar fisken for å ta ut innvolane
  2. gjere tilgjengeleg;
    Døme
    • opne vegen for biltrafikk;
    • opne konto i ein bank;
    • opne ei ny bru
  3. Døme
    • kafeen opnar om føremiddagen
  4. gå i gang med;
    byrje
    Døme
    • opne butikk;
    • opne ei samtale;
    • opne eit møte;
    • opne skuledagen med song

Faste uttrykk

  • opne for
    gjere mogleg;
    godta
    • vedtaket opnar for at senteret kan byggjast
  • opne munnen
    byrje å snakke
    • elevar som ikkje vågar å opne munnen
  • opne seg
    • om landskap: vide seg ut
      • dalen opnar seg
    • bli tilgjengeleg
      • ei ny von har opna seg for henne
    • tru seg utan atterhald til nokon
      • ho opna seg for læraren
    • gjere seg mottakeleg
      • opne seg for synspunkta til motparten
Artikkelside

passiar

substantiv hankjønn

Opphav

av passiare

Tyding og bruk

uformell samtale;
prat
Døme
  • ha ein passiar med nokon
Artikkelside

ordveksling

substantiv hokjønn

Tyding og bruk

Døme
  • ei ordveksling utløyste slåstinga
Artikkelside
Side 1 av 8