Avansert søk

Nynorskordboka 6 oppslagsord

kavaler

substantiv hankjønn

Opphav

gjennom lågtysk, fransk og italiensk ‘riddar’; frå latin ‘hestepassar’, av caballus ‘hest’

Tyding og bruk

galant og høfleg herre
Døme
- vere kavaler til fingerspissane
mannleg partnar i eit selskap
Døme
- han var kavaleren hennar på festen
- - bordkavaler
kjærast
Døme
- ho har fått seg ny kavaler

riddar

substantiv hankjønn

Opphav

norrønt riddari; frå lågtysk, av riden ‘ri’

Tyding og bruk

i antikken: krigar til hest
i mellomalderen: medlem av den adelege krigarstanden i teneste hos konge eller fyrste
person som går i brodden eller kjempar for noko
Døme
- gjere seg til riddar for ei god sak
høvisk mann;
kavaler (1)
person som har fått ordensteikn
Døme
- vere riddar av St. Olavs orden
grad av ordensteikn som riddar (5) blir dekorert med

Faste uttrykk

slå til riddar
ta opp i riddarstanden

oppvarte

oppvarta

verb

Opphav

frå tysk

Tyding og bruk

varte opp;
servere (under måltid)
Døme
- oppvarte under middagen
assistere, hjelpe
Døme
- oppvarte dronninga under reisa
gjere kur til
Døme
- oppvarte ei dame
- brukt som adjektiv:
  ein oppvartande kavaler

kavalkade

substantiv hankjønn

Opphav

gjennom fransk, frå italiensk , av cavallo ‘hest’; jamfør kavaler

Tyding og bruk

rekkje av bilete, filmar, melodiar, presentasjonar og liknande frå same periode eller med same emne, hovudperson eller liknande;

jamfør årskavalkade

Døme

ein kavalkade av norsk film

kavaleri

substantiv inkjekjønn

Opphav

gjennom fransk, frå italiensk; jamfør kavaler

Tyding og bruk

om eldre forhold: militær tropp som kjempar til hest
militære tropp med pansra køyretøy;
panserstyrke

chevaleresk

adjektiv

Uttale

sjevaleresˊk

Opphav

frå fransk , av chevalier ‘riddar’

Tyding og bruk

som høver for ein kavaler (1);

høvisk, riddarleg