Avansert søk

Vanleg søk

Nynorskordboka 131 oppslagsord

omslag

substantiv inkjekjønn

Opphav

av om ( og slå (

Tyding og bruk

brå endring;
skifte, vending
Døme
- omslag i vêret;
- omslag i konjunkturane
plast, kartong eller anna som beskyttar bøker, dokument og liknande
Døme
- boka har omslag i plast
fukta tøystykke eller liknande brukt til å lindre verk eller lækje sår
Døme
- leggje på kalde omslag

Artikkelside

hoggsår

substantiv inkjekjønn

Tyding og bruk

sår etter hogg

Døme

han hadde fleire djupe hoggsår etter åtaket

Artikkelside

hogg

substantiv inkjekjønn

Opphav

norrønt hǫgg

Tyding og bruk

det å hogge éin gong
Døme
- eitt hogg var nok til å kløyve kubben;
- eit hogg med sverdet;
- ormen låg klar for hogg
stad der det er hogge;
hakk eller sår etter hogg (1)
Døme
- hogget slutta å blø;
- ein kan sjå gårer i hogget på furua
slag (1, 1), pryl (2
Døme
- få hogg;
- gje hogg
område der det er hogge skog

Faste uttrykk

like borti hogget
like i nærleiken
dei bur like borti hogget her
på hogg og belegg
- så vidt
- utan plan;
  tilfeldig
  det gjekk på hogg og belegg
stå lagleg til for hogg
stå høveleg til for åtak eller kritikk
vere på hogget
vere konsentrert og energisk;
vere på offensiven

Artikkelside

halspastill

substantiv hankjønn

Tyding og bruk

pastill mot hås og sår hals

Døme

halspastillar lindrar sår hals

Artikkelside

magesår

substantiv inkjekjønn

Tyding og bruk

sår i slimhinna i magesekken eller tolvfingertarmen

Artikkelside

munnskåld

substantiv inkjekjønn

Opphav

jamfør skålde

Tyding og bruk

små sår på slimhinna inne i munnen

Artikkelside

liggjesår, liggesår

substantiv inkjekjønn

Tyding og bruk

sår (, 1) som kjem av trykk mot underlaget ved langvarig sengeleie

Artikkelside

troll

substantiv inkjekjønn

Opphav

norrønt troll, kanskje same opphav som mellomhøgtysk trol(le) ‘uhyre, skrømt’; jamfør trylle

Tyding og bruk

i folketru: stort (eller sjeldan lite), stygt, sterkt og farleg, men dumt og godtruande, menneskeliknande vette som bur i skogen eller berget
Døme
- bergtroll;
- skogtroll;
- tru på tussar og troll
leikefigur som førestiller troll (1)
Døme
- (kome, dukke opp) som troll av eske – brått, overraskande
vond, slem, lei, uskikkeleg eller vrang skapning (menneske eller dyr)
Døme
- han er eit troll å ha som sjef;
- ha eit troll til kjerring;
- eit troll til hest
farleg eller oftare ekkelt dyr;
såleis: rovdyr, særleg ulv;
blekksprut;
orm;
(lite) leddyr, bille, kongro, kryp, utøy, makk (i sår), mellom anna brukt kollektivt:
Døme
- det er mykje troll i graset;
- krosstroll;
- rumpetroll;
- skorpetroll
sjukdom eller plage (særleg slike som etter folketrua var påsette med trolldom);
såleis: brå gikt, lumbago, revmatisme;
trommesjuke, kolikk, forstopping;
verk (1, byll, svoll
trolldom, gand
Døme
- skade nokon med troll;
- det gjekk troll i ord – utsegna vart røyndom (sjølv om ho berre var tenkt som spøk)
brukt i forsterkande uttrykk og eidar, ofte med adverbial funksjon:
Døme
- det var troll til heldig kar;
- troll til plage;
- troll til greier;
- han er troll så sterk
- i bunden form eintal med hankjønnsending: søren, pokker
  kva trollen er dette?
  det var som trollen!
  trollen klype!

Faste uttrykk

som troll av eske
plutseleg, overraskande
dukke opp som troll av eske
troll i eske
leiketøy med figur som sprett opp når loket blir teke av

Artikkelside

materie

substantiv hankjønn

Opphav

av latin materia ‘stoff, emne, vyrke’

Tyding og bruk

stoffleg, fysisk røynd
Døme
- ånd og materie
emne, stoff
Døme
- ein uhandterleg materie
gul væske frå eit betent sår;
puss (3, verk (1, 3)

Faste uttrykk

i materie
om bok: som finst i form av prenta ark som ikkje er hefta eller innbundne

Artikkelside

blaut/mjuk sjanker

Tyding og bruk

smittsam kjønnssjukdom som lagar sår;

Sjå: sjanker

Artikkelside

Side 3 av 14

Resultat per side: