Gå til hovudinnhald
Tilgjenge
ordbøkene.no, Bokmålsordboka og Nynorskordboka

Avansert søk

Vanleg søk
Søkjehjelp
Eitt treff

Nynorskordboka 39 oppslagsord

herskapeleg, herskapleg

adjektiv

Tyding og bruk

Døme
  • ein herskapeleg villa
  • brukt som adverb
    • bu herskapeleg
Artikkelside

herre 1

substantiv hankjønn

Opphav

norrønt herra, herri, av gammallågtysk herro, komparativ av her ‘fornem’; jamfør herleg (1

Tyding og bruk

  1. Døme
    • herre konge!
    • bli herre over heile landet;
    • dei høge herrane i Kreml og Washington
  2. overhovud for huslyd;
    Døme
    • tene to herrar;
    • vere herre i huset;
    • vere herre i eige hus;
    • vere sin eigen herre
  3. Døme
    • te seg som ein herre;
    • mine damer og herrar;
    • ein herre på byen;
    • eit trimparti for herrar
  4. brukt som særnamn: Gud
    Døme
    • Herren vår Gud;
    • Herren vere med deg!
    • i genitiv brukt for å forsterke ei utsegn
      • eit herrens vêr;
      • for mange herrens år sidan;
      • kva i herrens namn er dette?

Faste uttrykk

  • leve herrens glade dagar
    vere sorglaust oppteken med fest og moro
  • vere/bli herre over
    meistre
    • vere herre over situasjonen
Artikkelside

herskap

substantiv inkjekjønn

Opphav

av lågtysk hersc(h)ap, herschop, av gammalhøgtysk her ‘fornem’; jamfør herleg (1

Tyding og bruk

(finare) familie eller krins, sett i forhold til tenarar eller oppvartarar
Døme
  • herskap og tenarar;
  • oldfrua kjende herskapet sine vanar
Artikkelside

grandseigneur

substantiv hankjønn

Uttale

grangsenjøˊr

Opphav

fransk

Tyding og bruk

fornem herre
Artikkelside

heidersplass

substantiv hankjønn

Tyding og bruk

fin, fornem plass
Døme
  • få heidersplassen ved bordet
Artikkelside

følgjesvein, følgesvein, fylgjesvein

substantiv hankjønn

Opphav

opphavleg om fornem persons væpna svein

Tyding og bruk

person som ein ofte er eller går saman med;
Artikkelside

stormannsgalskap

substantiv hankjønn

Tyding og bruk

  1. hjerne- og ryggmergsliding som ofte syner seg med at ein trur ein er rik, fornem og mektig
  2. det å vilje gje inntrykk av at ein har betre råd enn det ein i røynda har
    Døme
    • bilkjøpet var eit utslag av stormannsgalskap
Artikkelside

stormann

substantiv hankjønn

Opphav

av stor (3)

Tyding og bruk

i eldre tid: fornem, rik mann
Artikkelside

standsperson

substantiv hankjønn

Tyding og bruk

person av fornem stand
Artikkelside

personasje

substantiv hankjønn

Opphav

frå fransk av personne

Tyding og bruk

  1. i eldre språk: fornem, framståande person
  2. no nedsetjande: individ, fyr (1
Artikkelside
Side 3 av 4