Avansert søk

Nynorskordboka 57 oppslagsord

Sjå: by

tilby mat eller drikk
Døme
- by på kaffi
føre med seg;
ha (eit visst trekk)
Døme
- arbeidet baud på store utfordringar;
- byen baud på eit pulserande liv
gje bod (3) på
Døme
- by på ein antikk vase

Sjå: by

adjektiv

norrønt harðr

om stoff eller lekam: som ikkje så lett gjev etter for trykk;
fast, tett, stiv, uelastisk;
til skilnad frå blaut (2) og mjuk (1)
Døme
- hard som stein;
- hardt metall;
- hardt brød;
- fjellbjørka er hard i veden;
- ei hard seng;
- ha hard avføring;
- ein hard knute
kraftig, intens, vanskeleg, slitsam
Døme
- eit hardt slag;
- eit hardt åtak;
- bli sett på ei hard prøve;
- det er hard konkurranse om plassane;
- oppussing er hardt arbeid;
- få ein hard medfart;
- harde tak
- brukt som adverb
  arbeide hardt;
  støyte staven hardt mot golvet
som ikkje tek omsyn til eller gjev etter for andre;
streng, urokkeleg, stri, uvenleg
Døme
- ha eit hardt sinn;
- motta hard kritikk;
- han var hard med barna
- brukt som adverb
  le hardt og hånleg
som i lita grad viser eller let seg påverke av kjensler;
som toler mykje
Døme
- vere hard i hugen;
- ei hard dame
om kår, tilstand og liknande: tung, tøff, utfordrande
Døme
- harde kår;
- ein hard lagnad;
- harde vilkår;
- det vart ein hard vinter
- brukt som adverb
  bli hardt prøvd;
  vere hardt medteken av sjukdom;
  sitje hardt i det
som tydeleg bryt med ein annan tilstand;
skarp
Døme
- ein hard sving;
- dei nye retningslinjene står i hard kontrast til dei gamle

den harde kjernen
dei mest sentrale personane i lag, parti eller liknande
ei hard nøtt å knekkje
ei vanskeleg oppgåve
gjere seg hard
(førebu seg på å) stå imot noko farleg, vanskeleg eller ubehageleg
gå hardt for seg
gå føre seg på ein hardhendt måte
gå hardt ut
kome med sterk kritikk
dei gjekk hardt ut etter etter å ha sett seg leie på vedtaket;
partiet gjekk hardt ut mot forslaget
halde hardt
vere vanskeleg;
lykkast berre så vidt
det skal halde hardt å bli ferdig før fristen
hard valuta
sterkt etterspurd valuta
harde bod
vanskelege tilhøve
der var harde bod i trettiåra
harde konsonantar
ustemde konsonantar;
til skilnad frå blaute konsonantar
p, t og k er harde konsonantar
harde trafikantar
bilistar;
til skilnad frå mjuke trafikantar
hardt vatn
kalkhaldig vatn
i hardt vêr
i vanskar på grunn av press, åtak eller liknande
med hard hand
på ein brutal måte
uvedkomande vart jaga bort med hard hand
på/for harde livet
så fort eller mykje ein kan;
alt ein orkar;
av all makt
dei trente på harde livet før konkurransen;
vi jobbar for harde livet
setje hardt mot hardt
svare på åtak eller liknande med like harde middel som motstandaren;
gje att med same mynt
ta hardt i
overdrive (2)

substantiv hankjønn

substantiv inkjekjønn

substantiv inkjekjønn

norrønt erendi, ørendi

gjeremål, ombod, oppdrag (som ein blir send av andre eller sjølv går for å greie med)
Døme
- kva ærend hadde han?
- gjere, utføre eit ærend;
- eg går ikkje utan eg har ærend
bod(skap), melding
Døme
- ha (eit) ærend til – ha eit bod til; sikte til;
- han hadde eit ærend til meg i same stykket
tur for å utføre eit gjeremål, oppdrag og liknande
Døme
- gå, springe ærend for nokon;
- vere eit ærend i byen;
- gå (i) eins ærend – gå berre med eitt einskilt føremål;
- gå nokons ærend – òg overf: arbeide, verke for nokon (i løynd);
- gjere seg ærend til byen – finne på noko så ein kan kome til byen