Avansert søk

Vanleg søk

Nynorskordboka 96 oppslagsord

marmorstøtte, marmorstytte

substantiv hokjønn

Tyding og bruk

støtte (, 2) av marmor

Artikkelside

ta til inntekt for

Tyding og bruk

ta noko eller nokon til støtte for;

Sjå: inntekt

Døme

dei tok han til inntekt for sitt syn på saka

Artikkelside

inntekt

substantiv hokjønn

Opphav

norrønt inntekt

Tyding og bruk

sum som ein tener;

innkome (2)

Døme

ha ei inntekt på 500 000 kr i året;
ha fast inntekt;
tilstellinga var til inntekt for skulekorpset

Faste uttrykk

føre til inntekt
bokføre (ein sum) på inntektssida
ta til inntekt for
ta noko eller nokon til støtte for
dei tok han til inntekt for sitt syn på saka

Artikkelside

moralsk

adjektiv

Tyding og bruk

som gjeld moral (1)
Døme
- landet leid eit militært nederlag, men vann ein moralsk siger;
- ha moralske skruplar;
- moralsk forfall;
- moralsk opprusting;
- vere moralsk forplikta til noko
som er i samsvar med moralen eller allmenne etiske reglar;
sedeleg, reinliva, dydig
Døme
- ein moralsk livsførsel
som har kampmoral;
jamfør moral (3)
Døme
- folket viste ei moralsk haldning

Faste uttrykk

moralsk stønad/støtte
det å stø handlemåte eller synspunkt hos andre utan å binde seg til å stø dei praktisk eller økonomisk

Artikkelside

kunstig

adjektiv

Opphav

av lågtysk kunstich

Tyding og bruk

laga av menneske eller maskinar;
syntetisk (2);
til skilnad frå naturleg (2)
Døme
- ho hadde to kunstige hofter;
- dropsa var laga med kunstig søtstoff
som ikkje verkar ekte eller oppriktig;
unaturleg, tilgjord
Døme
- setje eit kunstig skilje;
- han hadde ei kunstig framferd
- brukt som adverb
  ho oppførte seg kunstig og unaturleg

Faste uttrykk

kunstig anding
- metode for å starte eller oppretthalde anding hos ein person som ikkje pustar sjølv
  dei gav kunstig anding og hjartemassasje til sjukebilen kom
- økonomisk eller annan støtte til verksemd eller liknande som ikkje ville klart seg utan
  næringa har fått millionar i kunsting anding
kunstig intelligens
eigenskap ved datamaskinar som minner om menneskeleg intelligens, til dømes evne til å resonnere, lære og korrigere seg sjølv;
forkorta KI
kunstig koma
det at ein person er lagt i koma (1 under medisinsk kontroll, for at pasienten skal få ro og sleppe påkjenningar

Artikkelside

halde saman

Tyding og bruk

støtte og hjelpe kvarandre;

vise samhald;

Sjå: halde

Artikkelside

halde

halda

verb

Opphav

norrønt halda

Tyding og bruk

ha tak i eller grep rundt
Døme
- halde eit barn;
- halde noko i handa;
- ho held i blyanten;
- fuglen heldt noko i nebbet;
- halde seg fast i rekkverket
få noko eller nokon til å bli på ein viss stad;
ha fysisk makt over;
hindre i å utfalde seg fritt
Døme
- halde hesten;
- halde nokon i fengsel;
- han heldt dei på avstand;
- det var ikkje mogleg å halde han heime;
- eg held meg frå å kommentere saka;
- halde seg i skinnet;
- halde pusten;
- ho heldt gråten tilbake;
- vi må prøve å halde smitten nede;
- hald kjeft!
la kome i ei viss stilling;
ha i ei viss stilling;
lyfte
Døme
- halde fram handa;
- halde arket opp mot lyset;
- halde hendene på ryggen;
- halde hendene for auga;
- halde seg oppe
vere på ein bestemd stad;
ikkje vike av frå eller kome ut av;
røre seg eller styre i ei viss lei
Døme
- halde til utanfor sentrum;
- halde seg heime;
- halde kursen;
- halde leia;
- halde farten;
- halde takta;
- halde noko i gang;
- halde seg på vegen;
- halde fram som ein stemner;
- ho er sjuk og har halde senga i fleire dagar;
- eg held meg helst i bakgrunnen;
- dei heldt følgje med meg nesten til mål
syte for at noko blir verande i same tilstand eller stilling;
framleis ha, ikkje miste;
vare ved uendra;
forsvare, hevde (1
Døme
- halde stillinga;
- halde stand;
- halde ei festning;
- halde varmen;
- halde fargen etter mange vask;
- halde seg i form;
- prisane held seg;
- mjølka heldt seg lenge;
- dei prøvde å halde liv i han;
- dei heldt stemninga oppe
rette seg etter;
stå ved;
oppfylle
Døme
- halde ord;
- halde lova;
- halde ein lovnad
ha eller nå opp i
Døme
- vatnet held over 20 °C;
- vinen heldt ca. 10 % alkohol;
- halde mål
tole utan å gå sund eller gje etter;
stå imot trykk og påkjenning
Døme
- varene var tunge, men posen heldt;
- skruen held ikkje;
- sjekk om isen held;
- overslaget heldt ikkje
ha i teneste eller til rådvelde;
eige (2, 1)
Døme
- halde vaskehjelp;
- halde høns
abonnere på
Døme
- halde ei avis
drive på med;
utføre (2
Døme
- halde kurs i teikning og måling;
- halde styr på papira;
- halde kontroll på elevane;
- halde orden;
- halde fred;
- halde fest;
- dei heldt messe kvar søndag;
- koret skal snart halde konsert;
- kan du halde vakt i natt?
- skal du halde tale i bryllaupet?
- slutt med å halde slikt leven!
rekne for;
sjå på som
Døme
- halde seg for god til noko;
- halde noko for eit mirakel;
- halde noko for sant;
- eg held han for å vere svært påliteleg

Faste uttrykk

halde att
- hindre ei rørsle framover;
  bremse ei utvikling
  regjeringa tek ansvar ved å halde att på pengebruken
- ikkje sleppe frå seg
  forfattaren veit å halde att dei siste brikkene i krimgåta;
  visse typar utstyr blir stadig haldne att i leveransane
halde av
- vere glad i;
  verdsetje høgt
  eg held av han
- reservere
  kan du halde av ein plass til meg?
halde fast ved
vere tru mot
halde fram
- gå vidare, føre vidare, ikkje slutte
- hevde (1, 2)
  han heldt fram at han hadde vunne saka
halde frå kvarandre
skilje frå kvarandre;
ikkje blande
det kan vere vanskeleg å halde dei ulike teoriane frå kvarandre
halde hardt
vere vanskeleg;
lykkast berre så vidt
det skal halde hardt å bli ferdig før fristen
halde inne med
stanse talestraumen;
teie
ho heldt inne med kva ho eigenleg meinte
halde med
vere tilhengjar av;
vere einig med
halde med Viking
halde nokon med noko
forsyne;
forsyte
halde ungane med sko og klede;
dei heldt seg med mat sjølve;
eg kan gjerne halde deg med selskap
halde opp
slutte
han heldt opp å slå
halde på med
vere oppteken med;
vere i gang med
ho heldt på med mobilen heile dagen;
eg held på med å lage middag;
kva held du på med?
halde på
- ikkje gje seg;
  halde fram med
  dei får no berre halde på
- vere i ferd med
  ein pasient heldt på å døy
- ikkje vilje gje slepp på;
  ta vare på
  dei held på dialekta si;
  han heldt på jobben sin så lenge han kunne
- satse (1)
  halde på feil hest
halde saman
støtte og hjelpe kvarandre;
vise samhald
halde seg godt
sjå ung ut
halde seg inne med
syte for å vere god ven med
det er best å halde seg inne med sjefen
halde seg til
ty til;
lite på;
ikkje vike frå
dei held seg til kvarandre;
ho heldt seg til Arbeidarpartiet;
halde seg til fakta i saka
halde unna for
halde på avstand;
stå imot
han heldt unna for konkurrentane inn mot mål
halde ut
tole eller orke;
ikkje gje tapt
sorga er nesten ikkje til å halde ut