Avansert søk

Vanleg søk

Bokmålsordboka 0 oppslagsord

Nynorskordboka 356 oppslagsord

oppheita

adjektiv

Tyding og bruk

med høgare temperatur enn vanleg
Døme
- kinna var oppheita av feberen
som er prega av høg aktivitet
Døme
- ein oppheita økonomi
hissig, opprørt, i sterk uro
Døme
- ein oppheita debatt;
- dei oppheita kjenslene gjorde det vanskeleg å tenkje klart

Artikkelside

opplese og vedteke

Tyding og bruk

ei vanleg oppfatning;

Sjå: vedta, opplesen

Døme

ein opplesen og vedteken praksis

Artikkelside

gangfart, gongefart

substantiv hankjønn eller hokjønn

Tyding og bruk

fart som når ein går

Døme

halde vanleg gangfart;
bilføraren køyrde i gangfart

Artikkelside

overformyndarstyre

substantiv inkjekjønn

Tyding og bruk

før 2013: styre som formannskapet i kvar kommune vel til å forvalte midelen til umyndige og til å ha tilsyn med verjene

Døme

overformyndarstyret er til vanleg på to personar

Artikkelside

pengehushald

substantiv inkjekjønn

Tyding og bruk

samfunnsordning med pengar som vanleg betalingsmiddel;

motsett naturalhushald

Artikkelside

ortodoks

adjektiv

Opphav

av gresk doksa ‘meining’; jamfør orto-

Tyding og bruk

som er i samsvar med den hevdvunne eller offisielle læra;
gammaltruande, rettruande
Døme
- ortodoks marxisme;
- ortodoks forkynning;
- ein ortodoks jøde
allment godteken;
vanleg;
velprøvd, gjengs
Døme
- ortodoks finanspolitikk

Faste uttrykk

den ortodokse kyrkja
austleg grein av kristendomen med utspring i den bysantinske kyrkja
den ortodokse kyrkja er sett saman av fleire sjølvstyrte kyrkjer, som den gresk-ortodokse og den russisk-ortodokse

Artikkelside

over

preposisjon

Opphav

truleg av lågtysk ōver; jamfør norrønt yfir og eldre nynorsk yver

Tyding og bruk

i samanlikning: på eit høgare steg eller nivå enn;
høgare enn, større enn;
motsett under (2, 1)
Døme
- biletet heng over sofaen;
- ti meter over bakken;
- ho er over 30 år;
- vere over nokon i rang;
- herske over nokon
- brukt som adverb:
  bu i etasjen over
framfor (1)
Døme
- diktaren over alle diktarar;
- dette går over alle andre omsyn
ovanfrå og ned på
Døme
- få ei bytte vatn over seg;
- eg ynskjer berre vondt over han
ovanpå
Døme
- ha dyna over seg;
- kaste seg over ein motstandar;
- dei kasta seg over arbeidet
på overflata av;
bortetter, langs (2)
Døme
- han strauk barnet over håret;
- breie høy ut over bakken;
- vere brun over heile kroppen
utanpå
Døme
- ha frakk over dressen
på eller til den andre sida av
Døme
- ro over fjorden;
- gå over fjellet;
- bu over gata
om (2, 2), via
Døme
- reise frå Trondheim over Røros til Oslo
gjennom (3)
Døme
- halde ein tale over radio
vidare enn (noko som avgrensar eller stengjer)
Døme
- vatnet rann over bassengkanten;
- setje seg ut over lova;
- det går over min forstand;
- over evne
- brukt som adverb:
  koke over
meir enn
Døme
- temperaturen er over 20 °;
- eg betaler ikkje over 1000 kr;
- by over nokon
til slutten av;
gjennom (ei viss tid)
Døme
- det leid langt over middag;
- bli buande vinteren over
- brukt som adverb: slutt, til ende
  uvêret dreiv over;
  framsyninga er over
brukt i uttrykk for kjensler eller annan reaksjon: på grunn av, når det gjeld
Døme
- glede seg over livet;
- vere fornærma over noko;
- sørgje over nokon;
- låte vel over noko
brukt føre nemning på emne, gjenstand for ei åndsverksemd eller eit åndsprodukt:
Døme
- tenkje over noko;
- bli klar over kva som hende;
- preike over eit skriftord;
- lage eit oversyn over arbeidsoppgåvene
i samband med visse verb: i to stykke
Døme
- sage over ein planke;
- file over ei jernstong

Faste uttrykk

gje seg over
overgje seg;
miste motet;
bli heilt maktstolen eller himmelfallen
gå over
ta slutt;
gje seg
sjukdomen gjekk over til slutt
kome over
- støyte på;
  finne tilfeldig
  dei kom over eit godt tilbod
- leggje motgang eller krise bak seg
  han kom aldri over at mora døydde så tidleg
over ende
ned frå oppreist stilling;
hovudstups, i koll
bjørka bles over ende;
ho stupte over ende;
bli slått over ende;
føretaket gjekk over ende
over laget
meir enn vanleg, overlag
over og ut
- uttrykk brukt for å avslutte kommunikasjon via radio
- slutt for godt
  no er det over og ut for verksemda
snakke over seg
tale i ørska
stå over
ikkje ta del (i aktivitet som det er venta at ein tek del i)
ho måtte stå over kampen
vake over
ha jamt tilsyn med
dei vakte over han gjennom natta