Gå til hovudinnhald
Tilgjenge
ordbøkene.no, Bokmålsordboka og Nynorskordboka

Avansert søk

Vanleg søk
Søkjehjelp
Eitt treff

Nynorskordboka 21 oppslagsord

leksikon

substantiv inkjekjønn

Opphav

frå gresk , av lexis ‘ord, tale’

Tyding og bruk

  1. handbok, kunnskapsverk med alfabetisk ordna oppslagsord;
  3. i språkvitskap: ordtilfang i eit språk

Faste uttrykk

  • eit levande leksikon
    ein allvitar
Artikkelside

kode 2

substantiv hankjønn

Opphav

gjennom fransk eller engelsk, frå latin codex; jamfør kodeks

Tyding og bruk

  1. (oversyn over) tal, bokstavkombinasjonar, ord, setningar eller andre symbol til å bruke i skriftlege eller munnlege meldingar for å gjere innhaldet uskjønleg for uvedkomande, for å spare plass eller for å få eit standarisert, lettkjenneleg informasjonssystem
    Døme
    • telegrammet var skrive i kode;
    • varer blir no meir og meir prisa med kode;
    • klede skal vere merkte med kode for vask
  2. talkombinasjon brukt for å opne eller få tilgang til noko
    Døme
    • kjenne koden for ein lås;
    • koden til inngangsdøra;
    • koden til nettbanken
  3. samling av reglar som syner korleis data kan representerast med teikn
    Døme
    • alfabetisk kode;
    • numerisk kode
  4. instruksjon i eit dataprogram som definerer kva programmet skal gjere
  5. sett av uskrivne reglar for framferd og sosial omgang
    Døme
    • ei verd med kompliserte kodar for åtferd og kommunikasjon

Faste uttrykk

  • knekkje koden
    • finne fram til koden
      • knekkje koden til safen;
      • programmet hadde knekt koden til nettverket
    • forstå eit tilsynelatande uforståeleg system
      • dei har knekt koden for å skape lønsame hotell i utkantstrøka
Artikkelside

kategorisere

kategorisera

verb

Tyding og bruk

plassere i ein kategori eller ei gruppe;
Døme
  • ho kategoriserte bøkene alfabetisk;
  • hendinga vart kategorisert som alvorleg
Artikkelside

kartotekkort

substantiv inkjekjønn

Tyding og bruk

kort med opplysningar som er ordna alfabetisk eller systematisk i eit kartotek
Artikkelside

kartotek

substantiv inkjekjønn

Uttale

kartoteˊk

Opphav

av fransk carte, frå latin , av charta ‘papir, kort’; jamfør -tek

Tyding og bruk

katalog (1) på lause kort som er ordna alfabetisk eller systematisk i skuffer
Artikkelside

tesaurus

substantiv hankjønn

Opphav

latin; gresk ‘skatt(kammer)'

Tyding og bruk

  1. ordbok over alle (fag)orda i eit fag;
    samling av alle belegg på alle orda i ei tekst, i alle tekster av eit visst slag eller frå ei viss tid
  2. i moderne informasjonssystem: alfabetisk liste over alle nøkkelord (søkjeord) som gjev tilgang til informasjon som er lagra i systemet
Artikkelside

telefonkatalog

substantiv hankjønn

Tyding og bruk

alfabetisk liste over telefonabonnentane og nummera deira
Artikkelside

stikkordregister

substantiv inkjekjønn

Tyding og bruk

alfabetisk register over stikkord (2)
Artikkelside

stikkord

substantiv inkjekjønn

Opphav

etter tysk Stichwort

Tyding og bruk

  1. ord i replikken frå ein skodespelar som varslar medspelar eller scenearbeidar om å gjere noko;
  2. oppslagsord, særleg alfabetisk liste bak i ei avhandling eller liknande
  3. ord som fører til at ein tenkjer på noko særskilt
    Døme
    • stikkord i denne samanhengen er sparing og måtehald
Artikkelside

register

substantiv inkjekjønn

Opphav

frå mellomalderlatin registrum, av regerere ‘skrive inn’

Tyding og bruk

  1. liste, kartotek (ordna alfabetisk, kronologisk eller på annan måte)
    Døme
    • folkeregister;
    • skipsregister;
    • stikkordregister
  2. rekkje av orgelpiper med same klangfarge;
    Døme
    • syngje høgt oppe i registeret
  3. område, skala som noko spenner over
  4. i teknikk: gruppe av maskin- eller apparatdelar som verkar saman etter eit visst prinsipp

Faste uttrykk

  • spele på heile registeret
    utfalde seg
Artikkelside
Side 2 av 3