Gå til hovudinnhald
Tilgjenge
ordbøkene.no, Bokmålsordboka og Nynorskordboka

Avansert søk

Vanleg søk
Søkjehjelp
Eitt treff

Nynorskordboka 69 oppslagsord

religion

substantiv hankjønn

Opphav

frå latin ‘age, gudsdyrking’

Tyding og bruk

  1. tru på at det finst andre eksistensformer eller høgare makter enn dei ein kjenner frå den sanselege verda, meir eller mindre blanda med kultus og etikk;
    ofte: gudstru;
    religiøs overtyding
    Døme
    • den kristne, den buddhistiske religionen
  2. i den vidaregåande skulen: fag som skal gje innsyn i ymse former for religionar og religiøs kultus og etikk, i regelen med hovudvekt på kristendomskunnskap
Artikkelside

rasjonalisme

substantiv hankjønn

Tyding og bruk

  1. filosofisk retning som hevdar at fornuft og tenking er den grunnleggjande kjelda til kunnskap og erkjenning;
    til skilnad frå empirisme
  2. teologisk retning, særleg på 1700-talet, som prøvde å forklare religion rasjonelt
Artikkelside

rasist

substantiv hankjønn

Tyding og bruk

person med ei fiendtleg haldning til menneske som har ein annan hudfarge eller høyrer til ei anna etnisk gruppe eller ein annan religion eller kultur;
person som utøver rasisme
Artikkelside

rasisme

substantiv hankjønn

Opphav

frå engelsk; av rase (1

Tyding og bruk

  1. diskriminering av eller fiendtleg haldning til menneske på grunn av deira hudfarge, etnisitet, religion eller kultur
  2. menneskesyn, politikk eller ideologi som byggjer på ei oppfatning om at visse folkegrupper er overlegne;
    jamfør rase (1, 2)
Artikkelside

privatisering

substantiv hokjønn

Tyding og bruk

  1. det å overføre offentleg eigedom eller drift til private
    Døme
    • privatisering av jernbanen
  2. det å framstille noko som ei privat eller personleg sak
    Døme
    • privatiseringa av religion
Artikkelside

ein 2, éin

determinativ kvantor

Opphav

norrønt einn, ein, eitt

Tyding og bruk

grunntalet 1;
det første talet i tallrekkje
Døme
  • ein og ein er to;
  • ein meter, ei mil, eitt hekto;
  • alt på ein gong;
  • på ei og same tid;
  • alt låg i ei røre;
  • ein i senn;
  • ein om gongen;
  • ein etter ein gjekk sin veg;
  • det er ei som kan skrive!
  • ta for seg ein for ein

Faste uttrykk

  • alt i eitt
    • stadig
      • ho måtte alt i eitt kike bort på han
    • samling av fleire opplysingar, funksjonar eller liknande
      • religion, nasjon og identitet – alt i eitt
  • bli nummer éin
    bli best;
    vinne
  • ein dagen
    her om dagen
  • ein eller annan
    noko eller nokon;
    ein viss;
    einkvan
    • på ein eller annan måte;
    • i sentrum av ein eller annan by;
    • der inne stod ein eller annan;
    • på eit eller anna vis
  • ein og annan
    nokre (få)
  • eitt og anna
    mangt, ymse
    • kome med eitt og anna hint
  • eitt og hitt
    mangt eit
  • eitt å gjere
    éin utveg eller éi løysing som må veljast
    • dei har eitt å gjere;
    • her er det berre eitt å gjere
  • gå i eitt
    • flyte saman
      • gå i eitt med omgjevnadene
    • halde fram utan stans
      • dagen går i eitt, utan pause
  • i eitt køyr
    utan opphald
  • i eitt og alt
    på alle måtar
    • dei var samde i eitt og alt
  • i eitt vekk
    stadig
    • han fortalde vitsar i eitt vekk
  • kvar ein
    alle
    • kvar ein busk;
    • kvart eit menneske
  • kvar og ein
    alle
    • kvar og ein må ta ansvar
  • med eitt
    brått
  • med éin gong
    straks
  • på ein, to, tre
    svært raskt;
    på ein augeblink
    • vere ferdig på ein, to, tre;
    • huset vart ikkje bygt på ein, to, tre
  • under eitt
    samla
    • sakene blir handsama under eitt
Artikkelside

hatkriminalitet

substantiv hankjønn

Tyding og bruk

kriminalitet motivert av hat mot ei anna gruppe, på grunn av rasisme, homofobi, religion eller politisk overtyding
Døme
  • den framandfiendtlege og homofobiske hatkriminaliteten aukar
Artikkelside

opium

substantiv hankjønn eller inkjekjønn

Opphav

gjennom latin; frå gresk , av opos ‘plantesaft’

Tyding og bruk

  1. inntørka mjølkesaft frå umogne kapslar av opiumvalmue, brukt som legemiddel eller rusmiddel
  2. i overført tyding: sløvande middel
    Døme
    • Karl Marx meinte at religion er opium for folket
Artikkelside

hatprat

substantiv hankjønn eller inkjekjønn

Opphav

etter engelsk hate speech

Tyding og bruk

ytring (2, 1) som går til åtak på ein person eller ei gruppe på grunn av kjønn, etnisitet, religion eller liknande;
hatefull ytring
Artikkelside

parsisme

substantiv hankjønn

Opphav

av parsar

Tyding og bruk

gammal persisk religion, Zarathustras lære
Artikkelside
Side 1 av 7