Avansert søk

Nynorskordboka 26 oppslagsord

regne

regna

verb

Opphav

norrønt regna

Tyding og bruk

falle som regn
Døme
- det regna og bles
falle ned gjennom lufta;
drysje i store mengder
Døme
- frøull regna ut over markene;
- frå rike himlar regna det gåver i ditt fang

regn

substantiv inkjekjønn

Opphav

norrønt regn

Tyding og bruk

nedbør i form av vassdropar
Døme
- ausregn;
- duskregn;
- stridregn;
- vårregn;
- regnet hølja, sila ned
noko som strøymer, fell ned i stor mengd
Døme
- kuleregn;
- eit regn av gneistar

at

subjunksjon

Opphav

norrønt at, truleg av þat ‘det’

Tyding og bruk

innleier ei leddsetning som gjev ei indirekte framstilling, som svarer til ei forteljande hovudsetning
Døme
- han sa at det regna;
- ho klagar over at prisane er så høge;
- presidenten sa at alle måtte gjere sitt for landet;
- mange meiner at levestandarden er høg nok
innleier ei skildring eller forklaring av ordet eller frasen som står rett før
Døme
- det at han alltid kjem for seint, er veldig irriterande;
- det faktum at feila ikkje vart avdekka, er eit problem;
- politikken er basert på at oljeprisen skulle auke
innleier ei leddsetning der det er formelt subjekt i oversetninga
Døme
- det er trist at ho ikkje kan kome i helga;
- det viste seg at dromedaren allereie hadde rømt frå dyreparken
innleier ei samanlikningssetning etter enn (1 eller som (2
Døme
- det er betre at folk syklar, enn at dei køyrer bil;
- eg veit ikkje meir om henne enn at ho liker å springe;
- vi kan ikkje late som at fotball ikkje er styrt av profitt
innleier ei leddsetning som uttrykkjer følgje;
så (4, 2)
Døme
- det gjekk så fort at det kila i magen;
- han vart så glad at han dansa;
- dei vart så forseinka at dei ikkje rakk flyet
innleier ei leddsetning som uttrykkjer følgje, måte, føremål eller årsak, ofte saman med ein annan subjunksjon eller preposisjon;
jamfør etter at, for at, slik at, sånn at og utan at
Døme
- eg er glad at vi har felles interesser;
- konserten gjekk så bra at dei skal spele fleire
brukt i utrop
Døme
- at du vågar!
- at du kunne vere så dum!
- dei er så fine, at!

nyleg

adjektiv

Opphav

norrønt nýliga

Tyding og bruk

som hende for kort tid sidan
Døme
- det nylege valet i landet
brukt som adverb: for kort tid sidan;
nettopp (2), nyss (3, 1)
Døme
- ei nyleg utkomen bok;
- det har nyleg regna

Faste uttrykk

for nyleg
for kort tid sidan
for nyleg var eg i Trondheim

mest

adjektiv

Opphav

norrønt mestr

Tyding og bruk

størst i mengd, vidd og så vidare
Døme
- Ole har mest pengar av dei;
- det er Oslo som har mest folk
- brukt som substantiv: størstepart
  det meste av tida
brukt som adverb: i størst mon, i høgast grad, framfor alt
Døme
- likne mest på far sin
oftast, som regel, vesentleg
Døme
- halde seg mest heime
brukt til å lage superlativ (1 av somme adjektiv
Døme
- mest kjend;
- mest krevjande;
- mest sannsynleg
brukt som adverb, trykklett: nær på, ikkje langt frå, nesten, mesta
Døme
- mest alle;
- mest vaksen;
- mest alltid;
- det regna mest kvar dag;
- det kan eg mest ikkje tru;
- det var mest så han fraus

Faste uttrykk

for det meste
i dei fleste tilfelle;
vanlegvis
bruene er for det meste av betong
i meste laget
vel mykje

oljehyre

substantiv inkjekjønn eller hokjønn

Opphav

jamfør hyre (

Tyding og bruk

sett av oljeklede

Døme

det regna slik at eg måtte ha på meg full oljehyre

opphald

substantiv inkjekjønn

Opphav

norrønt upphald

Tyding og bruk

det å vere eller halde til på ein stad
Døme
- eit opphald på tre veker i utlandet
opphaldsløyve
Døme
- dei har ikkje lovleg opphald i landet
det å halde ved lag;
opphelde, underhald (2)
Døme
- alt som trengst til opphald for livet
avbrot, stans, stogg
Døme
- det regna utan opphald;
- dei arbeidde med saka kvar veke, berre med eit lite opphald i ferien
vêr utan nedbør;
opphaldsvêr
Døme
- i dag er det opphald

nuske

nuska

verb

Opphav

samanheng med nos; nose og nusle

Tyding og bruk

særleg om dyr: leite, snuse, kike
Døme
- nuske etter noko å ete
samle, plukke
Døme
- nuske i hop pengar
gå, arbeide smått, gje seg god tid, pusle
Døme
- nuske med noko;
- nuske og arbeide;
- det nuska og regna
ete smått
Døme
- nuske i seg

Faste uttrykk

nuske framover
rusle

måte 1

substantiv hankjønn

Opphav

norrønt máti; av lågtysk mate ‘mål’

Tyding og bruk

vis (1 som noko føregår på;
framgangsmåte
Døme
- prøve seg fram på alle måtar;
- gjere noko på sin eigen måte;
- eit skikkeleg menneske på alle måtar;
- dette er hans måte å vere på;
- det finst ingen annan måte
- - arbeidsmåte
  - gamlemåte
  - levemåte
  - seiemåte
høveleg mengd eller grad;
måtehold
Døme
- drikke med måte

Faste uttrykk

etter måten
forholdsvis
dei oppnådde eit etter måten dårleg resultat;
det regna etter måten kraftig
i alle måtar
på alle vis
ein staut kar i alle måtar
i like måte
brukt som svar på helsing
i så måte
når det gjeld dette
i så måte er ikkje du stort betre
mål og måte
måtehald
alt med mål og måte;
han snakkar utan mål og måte
passe måten
ikkje overdrive
han visste ikkje å passe måten under måltidet
på ein måte
i ei viss meining, på sett og vis, til ei viss grad
det er synd i dei på ein måte
på ingen måte
slett ikkje
vere måte på
vere innanfor rimelege grenser
det får da vere måte på!
det er ikkje måte på kor dei klagar

månadsvis

adverb

Tyding og bruk

i fleire månader
Døme
- bli liggjande på sjukhus i månadsvis
brukt som adjektiv: månadleg
Døme
- månadsvise ratar
brukt som substantiv: tidsrom over fleire månader
Døme
- det har regna i månadsvis

Side 1 av 3

Resultat per side: