Avansert søk

Vanleg søk

Nynorskordboka 34 oppslagsord

kilo

substantiv hankjønn eller inkjekjønn

Opphav

gjennom fransk; frå gresk ‘tusen’

Tyding og bruk

kilogram

Døme

to kroner kiloen;
han veg over 100 kilo

Artikkelside

i overkant av

Tyding og bruk

meir enn ein har rekna med, i meste laget;

på ytste grensa av, noko meir enn, vel så;

Sjå: overkant

Døme

vege i overkant av 60 kilo;
i overkant av 100 land er med i konvensjonen

Artikkelside

overkant

substantiv hankjønn

Tyding og bruk

øvste kant

Faste uttrykk

i overkant av
meir enn ein har rekna med, i meste laget;
på ytste grensa av, noko meir enn, vel så
vege i overkant av 60 kilo;
i overkant av 100 land er med i konvensjonen

Artikkelside

overflødig

adjektiv

Opphav

frå lågtysk; jamfør overflod

Tyding og bruk

som det er meir enn nok av;
som det er for mykje av;
rikeleg (1)
Døme
- bli kvitt overflødige kilo
som det ikkje er trong for;
unyttig, unødvendig, uturvande
Døme
- kjenne seg overflødig

Artikkelside

opp

adverb

Opphav

norrønt upp

Tyding og bruk

frå lågare til høgare stad, grad, steg eller liknande;
motsett ned (1)
Døme
- klatre opp på taket;
- dra opp i åsen;
- kom hit opp;
- lyfte noko opp;
- vatnet steig opp til merket;
- brette opp skjorteermane;
- gå opp til eksamen;
- saka skal opp i retten
- brukt som preposisjon
  gå opp bakken
til sitjande eller ståande stilling
Døme
- reise seg opp;
- stå opp om morgonen
frå eit punkt under ei overflate og gjennom henne;
fram i lyset, til syne
Døme
- grave opp ein skatt;
- dukke opp;
- leite opp bortkomne ting;
- ugjerninga kom til slutt opp;
- finne opp noko
frå kysten, innover i landet;
nordover
Døme
- reise opp til Finnmark
- brukt som preposisjon
  segle opp elva;
  dei er på veg opp dalen
brukt i uttrykk for at noko aukar eller stig
Døme
- svelle opp;
- eg har gått opp to kilo;
- prisane gjekk opp;
- varme opp maten;
- lade opp bilen;
- lære opp elevane;
- dobbelt opp
brukt i uttrykk for at noko har retning fram mot noko eller er tett ved det
Døme
- gå opp mot scena;
- leggje båten opp mot vinden;
- stå opp med veggen
om tid: fram
Døme
- heilt opp til våre dagar
brukt i uttrykk for at noko går frå lukka til open tilstand eller at noko blir oppløyst eller splitta
Døme
- late opp døra;
- låse opp;
- få opp auga;
- få opp ein knute;
- løyse opp sukkeret;
- rive opp arket;
- skjere opp steika
brukt i uttrykk for at noko blir samla i ein hop eller kjem i ei viss rekkjefølgje eller ein viss skipnad
Døme
- dunge opp;
- setje opp ein rekneskap;
- dei stilte seg opp;
- telje opp varene;
- rope opp
brukt i uttrykk for at ein prosess blir ført heilt til endes
Døme
- ete opp maten;
- brenne opp noko;
- vaske opp;
- rydde opp;
- pusse opp

Faste uttrykk

opp og ned
- att og fram (på)
  gå opp og ned på stovegolvet;
  gå opp og ned hovudgata
- frå ein tilstand til ein annan
  det går opp og ned på børsen
rett opp og ned
- i rak, oppreist stilling
- stiv, rådvill
  ho sat rett opp og ned og stirte framfor seg
setje seg opp mot
gjere motstand mot
dei set seg opp mot tradisjonen
sjå opp til
setje høgt;
beundre, dyrke (2, 4)
vere opp til nokon
brukt for å uttrykkje at nokon har rett (og makt) til, eller ansvar for, å avgjere noko
hadde det vore opp til meg, ville vi utsett reisa;
no var det berre opp til henne

Artikkelside

matchvekt

substantiv hokjønn

Tyding og bruk

vekt som ein boksar, brytar eller liknande har rett før ein kamp, og som avgjer kva vektklasse ein skal konkurrere i

Døme

matchvekta hans er på 93 kilo

Artikkelside

letne

letna

verb

Opphav

av lett

Tyding og bruk

bli lettare av vekt
Døme
- grønsakene letnar under lagring
om vêret: klarne opp;
bli opplett
Døme
- vêret letna utover kvelden;
- eg trur det vil letne snart
løyse seg opp
Døme
- skodda letna
bli gladare;
bli mindre nedstemd eller trykkjande
Døme
- stemninga letna;
- eg letna fleire kilo da eg fann att lommeboka

Artikkelside

lett

adjektiv

Opphav

norrønt léttr

Tyding og bruk

som har etter måten lita vekt;
motsett tung (1)
Døme
- ei lett bør;
- han er blitt fleire kilo lettare det siste året;
- vere kledd i lette sommarklede
makeleg (2);
enkel;
motsett vanskeleg
Døme
- eit lett arbeid;
- vere eit lett bytte for nokon;
- det er det lett for deg å seie!
- dei er lette å lure
svak, mild;
liten
Døme
- dei fekk ei lett straff;
- det var lett regn under turen;
- eg åt berre eit lett måltid før eg la meg;
- dei fekk berre lett feber og litt hoste
brukt som adverb: til ein viss grad, litt
Døme
- kjøtet skal brunast lett;
- elevane var lettare forvirra etter forklaringa;
- han vart berre lettare skadd
sorglaus, glad (2, 1)
Døme
- ha eit lyst og lett sinn
utan å anstrengje seg;
naturleg (5)
Døme
- gå med lette steg
- brukt som adverb:
  samtala glei lett
om mat og drikke: som inneheld relativt lite kaloriar samanlikna med originalen
brukt som adverb: utan særleg grunn eller påverknad
Døme
- ho blir lett sint

Faste uttrykk

bli vegen og funnen for lett
bli vurdert og avvist
ha lett for det
ha gode evner;
vere oppvakt
lett bris
svak vind med styrke frå 3,4 til 5,4 meter per sekund
lett musikk
musikk som ikkje er krevjande;
underhaldningsmusikk
lett om hjartet
glad til sinns, utan uro i seg
lett på foten
stø og rask i gonga;
snarføtt
lett på handa
som gjer noko varleg og nøye
lett på tå
med lette fotrørsler
lett som ei fjør
med veldig låg vekt
lettare sagt enn gjort
vanskelegare å gjere enn det ser ut til
ta lett på
handsame eller vurdere overflatisk
ho tok litt lett på arbeidsoppgåvene

Artikkelside

hellebarn

substantiv inkjekjønn

Tyding og bruk

hellefisk under seks kilo;

lita kveite (

Artikkelside

metrisk

adjektiv

Opphav

frå gresk, av metron; sjå meter (

Tyding og bruk

som gjeld metrikk
som gjeld, høyrer til eller er rekna ut etter metersystemet
Døme
- metrisk mål og vekt;
- det metriske systemet med kilo og gram

Artikkelside

Side 1 av 4

Resultat per side: