Gå til hovudinnhald
Tilgjenge
ordbøkene.no, Bokmålsordboka og Nynorskordboka

Avansert søk

Vanleg søk
Søkjehjelp
Eitt treff

Nynorskordboka 8 oppslagsord

verb

substantiv inkjekjønn

Opphav

frå latin ‘ord’

Tyding og bruk

ord som kan bøyast i tid (tempus) og fungere som verbal (1, og som oftast nemner ei handling, ein tilstand eller ei tilstandsendring
Døme
  • hjelpeverb;
  • «skrive», «leve» og «slokne» er verb;
  • sterke, linne, uregelrette verb;
  • transitive, intransitive verb;
  • refleksive, resiproke verb;
  • sjølvstendige, usjølvstendige verb
Artikkelside

resiprokt verb

Tyding og bruk

verb med ending ‘-st’ som skildrar ei handling som inkluderer to eller fleire;
Sjå: resiprok
Døme
  • verba ‘møtast’ og ‘slåst’ er resiproke verb
Artikkelside

resiprok

adjektiv

Opphav

frå fransk; av latin reciprocare ‘snu tilbake’

Tyding og bruk

  1. gjensidig, innbyrdes
    Døme
    • ein resiprok relasjon mellom lærar og elev
  2. i matematikk: invers (2)
    Døme
    • den resiproke brøken til ¾ er ⁴⁄₃

Faste uttrykk

  • resiprokt pronomen
    pronomenet einannan eller kvarandre som uttrykkjer eit gjensidig tilhøve mellom to eller fleire
  • resiprokt verb
    verb med ending ‘-st’ som skildrar ei handling som inkluderer to eller fleire
    • verba ‘møtast’ og ‘slåst’ er resiproke verb
Artikkelside

usjølvstendig verb

Tyding og bruk

verb som ikkje kan stå aleine utan predikativ (nemleg verba vere, verte, bli, heite, kallast, synast, tykkjast);
Artikkelside

verbal 2

adjektiv

Opphav

av verb og -al (4

Tyding og bruk

  1. som gjeld det talte eller skrivne ordet;
    (uttrykt) med ord
    Døme
    • verbal evne – formuleringsevne;
    • berre ei verbal solidarisering med dei fattige;
    • verbale sendingar i NRK – ordsendingar
  2. som gjeld verbet
    Døme
    • det verbale bøyingssystemet;
    • verbal stil, uttrykksmåte – stil, uttrykksmåte der verba utgjer ein stor del av ordmengda; munnleg stil
Artikkelside

usjølvstendig

adjektiv

Tyding og bruk

som ikkje står eller kan stå aleine;
lite eller ikkje sjølvstendig;
lite sjølvhjelpen;
avhengig (av andre)
Døme
  • eit usjølvstendig folk;
  • ein usjølvstendig forskar;
  • ei usjølvstendig avhandling

Faste uttrykk

  • usjølvstendig verb
    verb som ikkje kan stå aleine utan predikativ (nemleg verba vere, verte, bli, heite, kallast, synast, tykkjast)
Artikkelside

refleksiv 2

adjektiv

Tyding og bruk

tilbakeverkande, tilbakevisande

Faste uttrykk

  • refleksiv verbform
    om verb, med utgang på -st
    • verba møtast og undrast har refleksiv form
  • refleksivt pronomen
    i skulegrammatikk: pronomen («seg» eller «seg sjølv») som i regelen er objektsform for eit verb med subjekt i tredje person, men som i tydingsinnhald er identisk med subjektet til det same verbet, til dømes i uttrykka «han sette seg», «dei lauga seg», «dei greidde seg sjølve»
  • refleksivt verb
    verb med eit refleksivt pronomen el. eit personleg pronomen med refleksiv funksjon som objektsform, til dømes i uttrykka «ho gifte seg», «dei skunda seg», «vi samlar oss», «du undrar deg»
Artikkelside

postill

substantiv hankjønn

Opphav

frå mellomalderlatin truleg av post illa verba ‘etter desse orda’

Tyding og bruk

preikesamling, andaktsbok
Døme
  • huspostill
Artikkelside