Gå til hovudinnhald
Tilgjenge
ordbøkene.no, Bokmålsordboka og Nynorskordboka

Avansert søk

Vanleg søk
Søkjehjelp
41 treff

Nynorskordboka 41 oppslagsord

stove, stue 1

substantiv hokjønn

Opphav

norrønt stofa (stoga, stufa)

Tyding og bruk

  1. lite hus (med eitt rom)
    Døme
    • husmannsstove;
    • årestove;
    • dei budde i ei lita stove
  2. hytte brukt til herberge, kvileplass og liknande
    Døme
    • fjellstove;
    • vaktstove
  3. bustadhus (på ein gard)
    Døme
    • byggje seg både stove og fjøs
  4. opphaldsrom i eit bustadhus
    Døme
    • bestestove;
    • daglegstove;
    • peisestove
  5. (stort) opphaldsrom, lokale
    Døme
    • arbeidsstove;
    • rådsstove;
    • sjukestove;
    • skulestove;
    • tingstove;
    • varmestove
Artikkelside

årestove, årestue

substantiv hokjønn

Tyding og bruk

om eldre forhold: einhøgda stove (1) med åre (3 og ljore i taket;
Artikkelside

stovedør, stuedør

substantiv hokjønn

Tyding og bruk

dør til ei stove
Døme
  • fiske like utanfor stovedøra – like ved land der ein bur;
  • ikkje gå utom stovedøra – halde seg inne
Artikkelside

høgsete

substantiv inkjekjønn

Opphav

norrønt hásæti

Tyding og bruk

  1. om norrøne forhold: gjævaste sete i stove eller hall
  2. plass ved enden av langbordet

Faste uttrykk

  • setje i høgsetet
    halde (noko) for særleg viktig
    • tryggleiken vart sett i høgsetet under arrangementet;
    • trivsel står i høgsetet på skulen
Artikkelside

gammal, gamal

adjektiv

Opphav

norrønt gamall, jamfør eldre; eldst

Tyding og bruk

  1. som har levd lenge;
    merkt av elde
    Døme
    • ein gammal mann;
    • den gamle kvinna;
    • den gamle hesten;
    • gamle folk;
    • bli gammal og grå;
    • bli gammal før tida
    • brukt som substantiv
      • dei gamle i samfunnet;
      • både gamle og unge var samla
  2. om ting: som har vore til eller vore i bruk lenge;
    dårleg som følgje av elde;
    Døme
    • ei gammal stove;
    • gamle klede;
    • ein gammal ljå;
    • ei verdifull gammal sølje;
    • ta vare på dei gamle trehusa;
    • noko gammalt skrap;
    • gammal mat
    • brukt som adverb
      • det luktar gammalt av fisken
  3. Døme
    • gamle segner;
    • gamle viser;
    • gamle sanningar;
    • den same gamle leksa;
    • på den gamle måten
    • brukt som substantiv:
      • gammalt og nytt side om side;
      • fortelje gammalt
  4. med opphav i fortida;
    som har eksistert lenge (slik det no er)
    Døme
    • gamle vener;
    • gammal usemje;
    • gammal venskap;
    • gammal gjeld;
    • garden er gammal i ætta
  5. som har vore lenge i ei viss rolle, eit visst yrke eller liknande;
    Døme
    • ein gammal tråvar;
    • du er den gode gamle;
    • vere gammal i tralten;
    • han vart ikkje gammal der i garden
  6. som var før;
    tidlegare
    Døme
    • den gamle vegen gjekk der;
    • i det gamle Hellas;
    • den gamle og den nye formannen;
    • dei gamle romarane;
    • den gamle teljemåten;
    • det gamle året
    • brukt som adverb
      • gammalt var det slik
  7. av ein viss alder
    Døme
    • ho er ti år gammal;
    • kor gammal er du?
    • eg er like gammal som du;
    • ho er ikkje gammal nok til å byrje på skulen

Faste uttrykk

  • den gamle verda
    fellesnemning for dei verdsdelane som oldtidas europearar kjende til: Europa, Asia og Afrika;
    til skilnad frå den nye verda
  • etter gammalt
    som før i tida
    • slik seier dei etter gammalt
  • frå gammal tid
    frå langt attende i tid
    • kjende julesongar frå gammal tid
  • frå gammalt av
    frå langt attende i tid (og framleis)
    • her har dei drive med ysting av geitemjølk frå gammalt av
  • gammal vane er vond å vende
    det er vanskeleg å leggje av seg ein innarbeidd vane
  • i gamle dagar
    før i tida
  • i gammal tid
    før i tida
  • med/ved det gamle
    som før;
    uendra
  • på sine gamle dagar
    i alderdomen
Artikkelside

tømmerstove, tømmerstue

substantiv hokjønn

Tyding og bruk

stove av tømmer
Artikkelside

terrakotta

substantiv hankjønn

Opphav

av italiensk terra cotta ‘brend leire’

Tyding og bruk

  1. brend, uglasert og raudbrun leire i kar, figurar eller liknande
    Døme
    • ei krukke av terrakotta
  2. Døme
    • små terrakottaer
  3. farge som terrakotta (1)
    Døme
    • ei stove i terrakotta
Artikkelside

småruta

adjektiv

Tyding og bruk

  1. med små ruter (1;
    Døme
    • småruta tøy
  2. med vindauge delte opp i mindre delar
    Døme
    • ei stove i grovt tømmer og med småruta glas
Artikkelside

spisestove, spisestue

substantiv hokjønn

Tyding og bruk

  1. stove (4) med spisebord og stolar
    Døme
    • setje seg til bords i spisestova
  2. møblement til spisestove (1)
    Døme
    • dei selde den gamle spisestova
Artikkelside

skåle 1

substantiv hankjønn

Opphav

norrønt skáli

Tyding og bruk

  2. gang inne i uthus;
  3. om norrøne forhold: hus med hall eller stor stove (til fest og større samlingar)
Artikkelside
Side 1 av 5