Avansert søk

Nynorskordboka 6 oppslagsord

sivilisasjon

substantiv hankjønn

Opphav

frå fransk; av sivilisere

Tyding og bruk

høgt utvikla samfunns- og kulturform
Døme
- sivilisasjonen vår er framfor alt bygd på kunnskap
i bunden form eintal: den siviliserte verda
Døme
- bu langt borte frå sivilisasjonen
form eller måte kulturen til eit folk, ei gruppe eller ein periode ovrar seg;
utviklingssteg, kulturform
Døme
- dei primitive sivilisasjonane

sivilisator

substantiv hankjønn

Uttale

sivilisaˊtor, i fleirtal sivilisaˊtorar eller sivilisatoˊrar

Tyding og bruk

person som spreier sivilisasjon (1)

kultur

substantiv hankjønn

Opphav

av latin cultura, av colere ‘dyrke’

Tyding og bruk

levevis og førestillingsverd for ei bestemt folkegruppe på eit bestemt tidspunkt;
sivilisasjon (3)
Døme
- bli kjend med framande kulturar;
- materiell kultur;
- amerikansk kultur
- - fosnakultur
  - mayakultur
  - reiskapskultur
menneskeleg framferd som uttrykk for miljø, oppseding og utdanning;
danning (3)
Døme
- ein mann med kultur;
- kunst og kultur er viktig for menneska;
- motsetninga mellom kultur og natur
haldningar, verdiar og normer som rår hos ei viss gruppe menneske eller i visse samanhengar
Døme
- eg møtte ein heit ny kultur i den nye bedriften;
- dei er kjend for den utagerande kulturen sin
- - bedriftskultur
  - drikkekultur
  - kafékultur
dyrking av jord, skog, planter eller vatn
Døme
- leggje land under kultur
- - agrikultur
  - akvakultur
reindyrking av organismar eller populasjon av reindyrka organismar;
væske bakteriar er dyrka i
- - bakteriekultur

Faste uttrykk

ha/vere kultur for
ha eller vere aksept for
hos oss er det kultur for samarbeid;
vi har ein kultur for openheit

folkeskikk

substantiv hankjønn

Tyding og bruk

sømeleg framferd;
hevdvunnen skikk, sed
Døme
- lære folkeskikk;
- god folkeskikk;
- folkeskikkar i andre land;
- du eig ikkje folkeskikk!
i bunden form eintal: sivilisasjon (2)
Døme
- returnere til folkeskikken

Faste uttrykk

utanfor folkeskikken
utanfor der folk bur;
avsides
bu utanfor folkeskikken

barbari

substantiv inkjekjønn

Opphav

Tyding og bruk

mangel på kultur og sivilisasjon
Døme
- leve i barbari
hjarteløyse, råskap
Døme
- brutalt barbari mot dyr

barbarisme

substantiv hankjønn

Tyding og bruk

mangel på kultur og sivilisasjon;
barbari (1)
avvikande språkleg uttrykk, særleg om unødig innblanding av framandord i morsmålet eller ord frå morsmålet i eit framand språk