Avansert søk

Nynorskordboka 11 oppslagsord

reise 1, reis 1

substantiv hokjønn

Opphav

frå lågtysk; tyding 2 etter engelsk trip ‘tur, reis’

Tyding og bruk

(lang) tur, ferd
Døme
- ei reise til Paris;
- lykke på reisa!
- gjere si siste reis
- - arbeidsreise
  - rundreise
  - heimreise
  - togreise
narkotikarus, tripp (1, 3)

reis 2

substantiv inkjekjønn

Opphav

Tyding og bruk

stabel av felte tre, ved, torv eller liknande

reise 2

reisa

verb

Opphav

norrønt reisa; kausativ til III rise

Tyding og bruk

setje i oppreist stilling, rette opp;
setje opp
Døme
- reise (opp) ein stige;
- reise eit hus, eit telt
- refleksivt:
  reise seg for nokon;
  reise kjerringa – sjå kjerring (4)
refleksivt: stige, lyfte (seg)
Døme
- fjella reiser seg i vêret
stille (på beina)
Døme
- reise ein hær
- skaffe til vegar
  reise pengar
lage i stand, setje i gang
Døme
- reise debatt;
- reise eit spørsmål – stille
- reise seg til motstand – gjere motstand

Faste uttrykk

reise bust
bli sinna, protestere
reise sak mot
leggje sak mot, saksøkje
reise seg opp
rette seg opp, stå opp
reise seg
rette seg opp, stå opp

reise 3

reisa

verb

Opphav

frå lågtysk

Tyding og bruk

bryte opp, fare av stad, dra (17)
Døme
- reise sin veg;
- reise frå mannen sin – flytte frå
- gå frå teneste og liknande
  reise på dagen
- kome bort, smelte, tine
  snøen har reist;
  ryk og reis! – sjå ryke (2)
vere på reise, fare
Døme
- reise rundt i verda;
- vere ute og reise;
- reise med tog, båt;
- reise på tommelen – haike
- om handelsreisande:
  reise i skotøy

Faste uttrykk

reise med
ta med seg (noko), stele

rise 3

risa

verb

Opphav

norrønt rísa

Tyding og bruk

reise seg, stå opp
Døme
- rise opp av senga;
- hesten reis på bakføtene
nå høgt opp eller langt fram;
ruve (3, 1)
Døme
- høyet ris i lasset

kvarhelst, kvar helst

adverb

Tyding og bruk

Døme

reis kvarhelst du vil

kvar 3

adverb

Opphav

norrønt hvar

Tyding og bruk

brukt spørjande om stad: på eller til kva stad;
kor (3, 3)
Døme
- kvar kjem du frå?
- kvar skal du?
ein eller annan stad;
alle stader
Døme
- reis kvar du vil

Faste uttrykk

kvar som helst
alle stader, utan omsyn til staden
slike blomstrar finn du kvar som helst

ryke

ryka

verb

Opphav

norrønt rjúka

Tyding og bruk

sende ut røyk
Døme
- det ryk frå pipa;
- rykande ruinar;
- omnen ryk
- rykande fersk – heilt fersk
dampe (1)
Døme
- hesten er så varm at det ryk av han
fyke, fare (2;
drive tett i lufta
Døme
- sjøen rauk – jamfør rok;
- rykande fok;
- prisane rauk i vêret
- styrte fram, kaste seg over
  ryke i hop (i slagsmål)
- falle
  ryke over ende;
  ryke i golvet
- tape (2
  ryke 3–5 i ein fotballkamp;
  ryk og reis! – ha deg unna!; dra dit peparen gror!
slitne, breste, gå i stykke
Døme
- tauet, koppen rauk (sund);
- venskapen vil ryke;
- der rauk den sjansen – gjekk tapt

Faste uttrykk

ryke opp
blåse opp (til storm)
ryke uklar
bli uvener

snedden

adjektiv

Tyding og bruk

snar (2, snøgg;
lagleg, lett
- ei snedden reis;
- ein snedden kar;
- ein snedden veg
nett (2, snerten
- ein snedden kjole

reisved

substantiv hankjønn

Opphav

Tyding og bruk

ved lagd i reis

Side 1 av 2

Resultat per side: