Gå til hovudinnhald
Tilgjenge
ordbøkene.no, Bokmålsordboka og Nynorskordboka

Avansert søk

Vanleg søk
Søkjehjelp
Eitt treff

Nynorskordboka 13 oppslagsord

prinsipp

substantiv inkjekjønn

Opphav

gjennom fransk; frå latin ‘opphav, grunnlag’

Tyding og bruk

  1. grunnleggjande tanke eller retningslinje som ein følgjer eller går ut frå;
    Døme
    • matematiske prinsipp;
    • byggje hus etter nye prinsipp
  2. grunnleggjande etisk eller moralsk synsmåte;
    leveregel
    Døme
    • halde fast på prinsippa sine
  3. kjelde, opphav, første årsak;
    verkande kraft
    Døme
    • trua på Gud som det høgaste prinsippet i tilværet;
    • ein kamp mellom gode og vonde prinsipp

Faste uttrykk

  • av prinsipp
    av prinsipielle grunnar
    • reise kollektivt av prinsipp
  • i prinsippet
    som hovudregel;
    prinsipielt
    • i prinsippet er eg samd
  • ri prinsipp
    tvihalde på prinsippa sine utan å ta omsyn til andre faktorar;
    jamfør prinsippryttar
Artikkelside

i prinsippet

Tyding og bruk

som hovudregel;
Sjå: prinsipp
Døme
  • i prinsippet er eg samd
Artikkelside

prinsipiell

adjektiv

Opphav

gjennom tysk, frå latin; jamfør prinsipp

Tyding og bruk

som gjeld kjernen eller prinsippet i ei sak;
vesentleg, grunnleggjande
Døme
  • drøfte prinsipielle spørsmål;
  • prinsipiell semje
Artikkelside

kontradiktorisk

adjektiv

Opphav

frå mellomalderlatin; av latin contradicere ‘seie imot’

Tyding og bruk

  1. i filosofi: som motseier eller utelukkar kvarandre;
    jamfør kontrær (1)
  2. i jus: som lèt begge partane bli høyrde før dom
    Døme
    • det kontradiktoriske prinsippet
Artikkelside

ikkjeinnblandingspolitikk

substantiv hankjønn

Tyding og bruk

politikk prega av prinsippet om ikkje-innblanding
Artikkelside

demokratisk sentralisme

Tyding og bruk

det prinsippet at medlemene og partileiinga i eit kommunistisk parti har plikt på seg til å vere strengt lojale mot dei vedtaka den sentrale partileiinga gjer;
Artikkelside

første, fyrste 2

adjektiv

Opphav

same opphav som først (3

Tyding og bruk

  1. som er nummer éin i ei rekkjefølgje;
    rekkjetal til éin (1.)
    Døme
    • for første gong;
    • ta det første steget;
    • første mai;
    • første verdskrigen;
    • i første omgang;
    • eit første steg på vegen
    • brukt som substantiv
      • ho vil støtt vere den første;
      • dei siste skal bli dei første;
      • det første som eg hugsar;
      • for det første vil eg ikkje, for det andre kan eg ikkje
  2. lengst framme, best, viktigast
    Døme
    • kome i første rekkje;
    • reise på første klasse;
    • det første og mest grunnleggjande prinsippet

Faste uttrykk

  • aller første
    før alt anna (i ei rekkjefølgje)
    • dette var den aller første konserten deira
  • første og beste
    som er det første ein finn utan omsyn til kvalitet
    • han valde den første og beste sykkelen han kunne finne
  • med det første
    snart; førebels
Artikkelside

føre-var-prinsipp

substantiv inkjekjønn

Tyding og bruk

prinsipp eller tanke om at det er betre å vere forsiktig eller førebu seg godt på førehand enn å bøte på noko etterpå;
Døme
  • tiltaket vart innført etter føre-var-prinsippet
Artikkelside

sentralisme

substantiv hankjønn

Opphav

av sentral (2

Faste uttrykk

  • demokratisk sentralisme
    det prinsippet at medlemene og partileiinga i eit kommunistisk parti har plikt på seg til å vere strengt lojale mot dei vedtaka den sentrale partileiinga gjer
Artikkelside

talje 2

substantiv hankjønn eller hokjønn

Opphav

gjennom nederlandsk, frå italiensk taglia; same opphav som talje (1

Tyding og bruk

kraftsparande drag- eller lyfteapparat med to blokker og tau, vaier eller kjetting som verkar etter same prinsippet som ei vektstong
Artikkelside
Side 1 av 2