Gå til hovudinnhald
Tilgjenge
ordbøkene.no, Bokmålsordboka og Nynorskordboka

Avansert søk

Vanleg søk
Søkjehjelp
24 treff

Nynorskordboka 24 oppslagsord

koppar

substantiv hankjønn

Tyding og bruk

  1. akutt, smittsam virussjukdom med materiefylte blemmer
    Døme
    • få koppar;
    • vere vaksinert mot koppar
  2. materiefylte blemmer
  3. smittsam virussjukdom hos visse (hus)dyr
Artikkelside

koppe

koppa

verb

Opphav

av kopp (1

Tyding og bruk

  1. ale opp dyr med mjølk frå kopp eller flaske
    Døme
    • koppe opp
  2. setje koppar (1 på (som del av behandling for ein sjuk)
Artikkelside

kopp 1

substantiv hankjønn

Opphav

norrønt koppr

Tyding og bruk

  1. lite, djupt drikkekar (med hank)
    Døme
    • kopp og skål;
    • kopp og tefat
  2. lite kar eller liten bolle
  3. innhald i kopp (1, 1)
    Døme
    • ha tre koppar mjøl i røra;
    • drikke ein kopp kaffi
  4. kapsel eller hylse som liknar på ein kopp (1, 1)
  5. om eldre forhold: sugereiskap til å tappe små blodmengder av pasientar med;
    jamfør årelating
    Døme
    • setje koppar
Artikkelside

kopp 2

substantiv hankjønn

Opphav

av lågtysk kop ‘hovud’

Tyding og bruk

  1. halvrundt hovud på nagle
  2. kortside av murstein
  3. brukt som etterledd i personnemningar;
    i ord som masekopp, rotekopp og sosekopp
Artikkelside

urein

adjektiv

Tyding og bruk

  1. som ikkje er rein (3, 1);
    Døme
    • ureine hender;
    • ureine koppar;
    • eg liker ikkje å symje i ureint vatn
  2. ujamn, uklar, grumsete;
    oppblanda;
    iblanda feil
    Døme
    • ureine fargar;
    • urein sikt;
    • ureint vêr;
    • urein uttale;
    • ein urein tone
    • brukt som adverb:
      • syngje ureint
  3. ikkje rett;
    ureglementert, ulovleg;
    sjofel
    Døme
    • bruke ureine metodar
  4. usømeleg, syndig
    Døme
    • ha ureine tankar;
    • leve eit ureint liv
  5. i religion: rekna som syndig, uverdig eller smitta og derfor farleg eller noko ein må halde seg heilt borte frå
    Døme
    • urein mat;
    • ureine dyr;
    • ureine ånder;
    • dei kastelause vart rekna for å vere ureine

Faste uttrykk

  • ureint farvatn
    • sjøveg (1) med mange skjer
    • uoversiktleg og vanskeleg stode
      • økonomien var på veg inn i ureint farvatn
  • ureint trav
    • brot på regelen om at hesten skal gå i trav (1) i travløp
      • bli diskvalifisert for ureint trav
    • ureieleg verksemd;
      ureglementert eller skite spel
      • ha mistanke om ureint trav i saka
Artikkelside

skramle

skramla

verb

Opphav

truleg av skrumle

Tyding og bruk

gje ein hol, ramlande lyd;
larme, skrangle
Døme
  • kjerra skramla bortover vegen;
  • skramle med koppar og kar

Faste uttrykk

  • skramle i hop
    samle saman
  • skramle saman
    samle i hop
    • skramle saman ein slump pengar;
    • dei skramla saman deltakarar til eit kurs
Artikkelside

hoppe 2

hoppa

verb

Opphav

norrønt hoppa

Tyding og bruk

  1. ta sats og sprette i vêret med hjelp av føtene;
    Døme
    • hoppe i vêret;
    • hoppe over bekken;
    • hoppe ned frå steinen;
    • hoppe på sjøen;
    • hoppe høyde;
    • han har hoppa over 200 m på ski;
    • ungane hoppa strikk;
    • dei hoppar paradis i friminuttet
  2. fare opp frå underlaget;
    Døme
    • slå i bordet så koppar og glas hoppar
  3. vere uroleg;
    Døme
    • hjartet hoppar i brystet;
    • lyden fekk meg til å hoppe i stolen

Faste uttrykk

  • det er like godt å hoppe i det som å krype i det
    det er like godt å ta alt det utrivelege med ein gong som litt etter kvart
  • hoppe av
    • gå ut av ei ideologisk eller religiøs gruppe
    • bli att i eit framandt land og søkje politisk asyl
  • hoppe av i svingen
    avbryte samleie før sædavgang
  • hoppe etter Wirkola
    (etter den norske skihopparen Bjørn Wirkola) prøve seg mot eller følgje etter ein som er betre;
    ikkje lykkast heilt
  • hoppe inn i
    ta på seg, ta over (ei rolle på kort varsel)
  • hoppe over
    fare forbi, gløyme, oversjå (noko)
    • vi hoppar over denne oppgåva inntil vidare
  • hoppe på
    slå til på (eit tilbod eller ein sjanse)
    • vi hoppa på ein sydentur
Artikkelside

gjennomsnitt

substantiv inkjekjønn

Opphav

etter tysk Durchschnitt; jamfør snitt (3

Tyding og bruk

  1. sum av ei rekke tal dividert med talet av dei;
    Døme
    • gjennomsnittet av 8 og 12 er 10;
    • bilen køyrde 80 km/t i gjennomsnitt
  2. middels, normal
    Døme
    • årsomsetjinga er over gjennomsnittet;
    • han hevar seg ikkje over gjennomsnittet

Faste uttrykk

  • i gjennomsnitt
    jamt over;
    som regel
    • nordmenn drikk i gjennomsnitt to koppar kaffi kvar dag
Artikkelside

fat

substantiv inkjekjønn

Opphav

norrønt fat; samanheng med fate , opphavleg ‘noko som fatar om noko’

Tyding og bruk

  1. flatvoren skål (1, 1) til å ha mat på
    Døme
    • eit fat med kaker;
    • dekkje på med koppar og fat
  2. tønneforma kar
    Døme
    • øl frå fat
  3. rommål for petroleum (1 fat = 158,99 liter)

Faste uttrykk

  • halde fingrane av fatet
    halde seg unna
  • krevje hovudet til nokon på eit fat
    (etter Matt 14,8 f. og Mark 6,25 f.) krevje at nokon blir avretta;
    krevje at nokon blir ofra som syndebukk
Artikkelside

tilskitna

adjektiv

Tyding og bruk

som er skitna til;
Døme
  • tilskitna koppar;
  • eit tilskitna elvefar
Artikkelside
Side 1 av 3